Anayasa teklifinin 11. maddesi de komisyondan geçti

Anayasa teklifinden çıkarılacak 15. madde, 11. maddeye eklendi. Teklifin 11. maddesi Anayasa Komisyonu'nda kabul edildi. TBMM Anayasa Komisyonunun şimdiye kadar 8 günlük  mesaisinde, AKP'nin anayasa değişikliği teklifinin 10 maddesi kabul edildi,  yedek milletvekilliğini düzenleyen madde ise önergeyle çıkarıldı.

Komisyon, 20 Aralık Salı günü görüşmelerine başladığı Türkiye  Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifinin  müzakerelerinde 8. güne geldi. Komisyonun dün başlayan ve bugün devam eden  mesaisi 14,5 saat sürdü.

Görüşmelerde bugüne kadar teklifin 10 maddesi kabul edildi, yedek  milletvekilliğini düzenleyen 5. madde ise önergeyle çıkarıldı, diğer bazı  maddelerde de önergelerle değişiklikler yapıldı.

Kabul edilen maddelere göre, anayasanın "yargı yetkisi" başlığında  değişikliğe gidiliyor. Yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce  kullanılacağına dair hüküm, "bağımsız ve tarafsız" mahkemelerce kullanılacağı  şeklinde değişiyor.

Teklif, anayasada yasamayı düzenleyen "TBMM'nin kuruluşuna" dair 75.  madde, "milletvekili seçilme yeterliliğini" düzenleyen 76. madde, "TBMM'nin seçim  dönemini" düzenleyen 77. maddede düzenlemeler yapıyor.

Buna göre, milletvekili sayısı 550'den 600'e çıkarılacak.

Milletvekili seçilebilme yaşı 25'ten 18'e indirilecek.

"Askerlikle ilişiği olanların" milletvekili adaylığına başvuramaması  öngörülüyor.

Anayasanın "TBMM'nin seçim dönemi" başlıklı maddesi, "TBMM ve  cumhurbaşkanının seçim dönemi" olarak değişiyor.

Seçimler 4 yılda değil, 5 yılda bir yapılacak. cumhurbaşkanı seçimleri  de 5 yılda bir olacak ve seçmenler, iki seçim için aynı gün sandığa gidecek.  Süresi biten milletvekili yeniden seçilebilecek.

Cumhurbaşkanı seçiminde birinci oylamada gerekli çoğunluğun  sağlanamaması halinde, belirtilen usule göre ikinci oylama yapılacak.

TBMM'nin görevleri ve yetkileri; "kanun koymak, değiştirmek ve  kaldırmak, bütçe ve kesinhesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para  basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası andlaşmaların  onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının beşte üç çoğunluğunun kararı  ile genel ve özel af ilanına karar vermek, anayasanın diğer maddelerinde  öngörülen yetkileri kullanmak ve görevleri yerine getirmek" olarak belirleniyor.

Meclis'in denetim yetkisi

Düzenleme ile kuvvetler ayrılığı prensibine uygun olarak yasamanın  yürütmeyi denetlemesi ile Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma  yetkisi vermesi yasamanın görev ve yetkileri arasından çıkarılıyor.

Anayasanın TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin  maddesindeki değişiklik ile yasamanın belli bir konuda Meclis Araştırması  yapması, Genel Görüşme açarak Genel Kurulda görüşmesi ve milletvekillerinin,  cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların cevaplaması istemiyle yazılı soru  sorması yeniden düzenleniyor.

Buna göre, TBMM, Meclis araştırması, genel görüşme, meclis  soruşturması ve yazılı soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini  kullanacak.

Meclis Araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan  incelemeden ibaret olacak.

Genel görüşme, toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir  konunun TBMM Genel Kurulunda görüşülmesi şeklinde gerçekleştirilecek.

Meclis soruşturması, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakanlar hakkında,  anayasanın teklifle değiştirilen 106. maddesinin 5, 6 ve 7. fıkraları uyarınca  yapılan soruşturmadan ibaret olacak.

Yazılı soru; yazılı olarak en geç 15 gün içinde cevaplanmak üzere  milletvekillerinin, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlara yazılı olarak soru  sormalarından ibaret olacak. Meclis Araştırması, Genel Görüşme ve yazılı soru  önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis  İçtüzüğü ile düzenlenecek.

Cumhurbaşkanının adaylığı ve seçimi

Anayasanın cumhurbaşkanının nitelikleri ve tarafsızlığına ilişkin  maddesi ile seçimine yönelik maddeleri birleştirilerek, adaylık ve seçim usulü  "adaylık ve seçim" başlığı altında düzenleniyor.

Teklife göre, cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim  yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından,  doğrudan halk tarafından seçilecek.

Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez  cumhurbaşkanı seçilebilecek. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son  yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az  yüzde 5'ini almış olan siyasi partiler ile en az 100 bin seçmen aday  gösterebilecek.

Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erecek.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan  aday cumhurbaşkanı seçilecek.

İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci  pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki  aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir  nedenle seçime katılmaması halinde, ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci  oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak.

TBMM seçimi yapılmayacak, cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek

İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum  şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde  cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması  halinde, TBMM seçimi yapılmayacak, sadece cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.

Seçimlerin tamamlanamaması halinde yenisi göreve başlayıncaya kadar  mevcut cumhurbaşkanının görevi devam edecek.

Cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla  düzenlenecek.

Cumhurbaşkanının partisi ile ilişiği kesilmiyor

Düzenleme ile cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiğinin  kesilmesine yönelik düzenleme kaldırılıyor.

Böylelikle doğrudan halk tarafından seçilen ve esasen siyasal bir  kişilik olan cumhurbaşkanının, partisiyle ilişkisinin kesilmesine dair hükmü  yürürlükten kaldıran ilga normunun, halk oylamasında kabulü akabinde yürürlüğe  girmesi anında bir siyasi partiyle ilişki kurması mümkün hale getiriliyor.

Teklif, anayasanın "cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine" ilişkin  maddede de değişiklik öngörüyor.

Cumhurbaşkanı devletin başı olacak ve yürütme yetkisi cumhurbaşkanına  ait olacak.

Cumhurbaşkanı, "devlet başkanı" sıfatıyla Türkiye Cumhuriyeti'ni ve  Türk milletinin birliğini temsil edecek, anayasanın uygulanmasını, devlet  organlarının düzenli ve uyumlu çalışmasını sağlayacak. Gerekli gördüğü takdirde,  yasama yılının ilk günü TBMM'de açılış konuşmasını yapacak. Ülkenin iç ve dış  siyaseti hakkında Meclise mesaj verecek.

Teklife göre, cumhurbaşkanı, kanunları yayımlayacak ve kanunları  tekrar görüşülmek üzere TBMM'ye geri gönderecek. Kanunların, TBMM İçtüzüğü'nün  tümünün veya belirli hükümlerinin anayasaya şekil veya esas bakımından aykırı  oldukları gerekçesi ile Anayasa Mahkemesinde iptal davası açacak.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak

Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanları atayacak ve  görevlerine son verecek.

Cumhurbaşkanı üst düzey kamu yöneticilerini atayacak, görevlerine son  verecek ve bunların atanmalarına ilişkin usul ve esasları Cumhurbaşkanlığı  kararnamesi ile düzenleyecek.

Yabancı devletlere Türkiye Cumhuriyeti'nin    temsilcilerini gönderecek,  Türkiye Cumhuriyeti'ne gönderilecek yabancı devlet temsilcilerini kabul edecek.  Milletlerarası andlaşmaları onaylayacak ve yayımlayacak.

Cumhurbaşkanı, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları gerekli  gördüğü takdirde halkoyuna sunacak. Milli güvenlik politikalarını belirleyecek ve  gerekli tedbirleri alacak.

TBMM adına, Türk Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanlığını temsil edecek.

Türk Silahlı Kuvvetlerinin kullanılmasına karar verecek.

Sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile kişilerin cezalarını  hafifletecek veya kaldıracak.

Cumhurbaşkanı, yürütme yetkisine ilişkin konularda Cumhurbaşkanlığı  kararnamesi çıkarabilecek. Kararnamelerle, yürütmenin ihtiyacını karşılaması  sağlanacak, temel hak ve hürriyetler ile siyasi hak ve hürriyetler düzenleme  alanı dışında bırakılacak.

Kanunda açıkça düzenlenen konularda Cumhurbaşkanlığı kararnamesi  çıkarılamayacak.

Kanunlarda, kararname konusu ile aynı konuda farklı hüküm bulunması  halinde kanun uygulanacak. TBMM'nin aynı konuda kanun çıkarması durumunda  Cumhurbaşkanlığı kararnamesi hükümsüz hale gelecek.

Cumhurbaşkanı, kanunların uygulanmasını sağlamak üzere ve bunlara  aykırı olmamak şartıyla, yönetmelikler çıkarabilecek. Kararnameler ve  yönetmelikler, yayımdan sonraki bir tarih belirlenmemişse, Resmi Gazete'de  yayımlandıkları gün yürürlüğe girecek.

Cumhurbaşkanı ayrıca anayasada ve kanunlarda verilen seçme ve atama  görevleri ile diğer görevleri yerine getirecek ve yetkileri kullanacak.

Cumhurbaşkanı, bir veya daha fazla cumhurbaşkanı  yardımcısı atayabilecek, cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili  seçilme yeterliliğine sahip olanlar arasından cumhurbaşkanı tarafından atanacak  ve görevden alınacak. 

TBMM Anayasa Komisyonunun şimdiye kadar 8 günlük mesaisinde, AK  Parti'nin anayasa değişikliği teklifinin 10 maddesi kabul edildi.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun  Teklifinin kabul edilen maddelerine göre, cumhurbaşkanı hakkında, bir suç  işlediği iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle  soruşturma açılması istenebilecek.

Meclis, önergeyi en geç bir ay içinde görüşecek ve üye tam sayısının  5'te 3'ünün gizli oyuyla soruşturma açılmasına karar verebilecek. Soruşturma  açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi partilerin güçleri oranında  komisyona verebilecekleri üye sayısının 3 katı olarak gösterecekleri adaylar  arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik  bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak.

Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu 2 ay içinde Meclis  Başkanlığına sunacak. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona  bir aylık yeni ve kesin bir süre verilecek.

Rapor, Başkanlığa verildiği tarihten itibaren 10 gün içinde  dağıtılacak, dağıtımından itibaren 10 gün içinde Genel Kurulda görüşülecek. TBMM,  üye tam sayısının 3'te 2'sinin gizli oyuyla Yüce Divana sevk kararı alabilecek.

Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak

Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Bu sürede  tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere 3 aylık ek süre verilecek, yargılama  bu sürede kesin olarak sonlandırılacak.

Hakkında soruşturma açılmasına karar verilen cumhurbaşkanı seçim  kararı alamayacak.

Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanının  görevi sona erecek. Cumhurbaşkanının görevde bulunduğu sürede işlediği iddia  edilen suçlar için görevi bittikten sonra da bu madde hükmü uygulanacak.

Cumhurbaşkanı, seçildikten sonra bir veya daha fazla cumhurbaşkanı  yardımcısı atayabilecek.

Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir nedenle boşalması halinde 45  gün içinde cumhurbaşkanı seçimi yapılacak. Yenisi seçilene kadar cumhurbaşkanı  yardımcısı, cumhurbaşkanlığına vekalet edecek ve cumhurbaşkanına ait yetkileri  kullanacak. Genel seçime bir yıl ve daha az kalmışsa TBMM seçimi de cumhurbaşkanı  seçimiyle yenilenecek.

Genel seçime bir yıldan fazla kalmışsa seçilen cumhurbaşkanı, TBMM  seçim tarihine kadar görevine devam edecek. Kalan süreyi tamamlayan cumhurbaşkanı  açısından bu süre dönemden sayılmayacak.

Her iki seçim birlikte yapılacak

TBMM genel seçimlerinin yapılacağı tarihte her iki seçim birlikte  yapılacak.

Cumhurbaşkanının hastalık ve yurt dışına çıkma gibi sebeplerle geçici  olarak görevinden ayrılması hallerinde, cumhurbaşkanı yardımcısı, cumhurbaşkanına  vekalet edecek ve cumhurbaşkanına ait yetkileri kullanacak.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, milletvekili seçilme  yeterliliğine sahip olanlar arasından cumhurbaşkanı tarafından atanacak ve  görevden alınacak. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, TBMM önünde and  içecek.

TBMM üyeleri, cumhurbaşkanı yardımcısı ve bakan olarak atanırlarsa  üyelikleri sona erecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar, cumhurbaşkanına  karşı sorumlu olacak.

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanların cezai sorumluluğu

Cumhurbaşkanı yardımcıları ve bakanlar hakkında görevleri ile ilgili  suç işledikleri iddiasıyla TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun vereceği  önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. Meclis, önergeyi en geç bir ay  içinde görüşecek ve üye tam sayısının 5'te 3'ünün gizli oyuyla soruşturma  açılmasına karar verebilecek.

Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde, Meclisteki siyasi  partilerin, güçleri oranında komisyona verebilecekleri üye sayısının 3 katı  olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ayrı ayrı ad çekme  suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak.

Komisyon, soruşturma sonucunu belirten raporunu 2 ay içinde Meclis  Başkanlığına sunacak. Soruşturmanın bu sürede bitirilememesi halinde, komisyona  bir aylık yeni ve kesin bir süre verilecek. Rapor Başkanlığa verildiği tarihten  itibaren 10 gün içinde dağıtılacak, dağıtımından itibaren 10 gün içinde Genel  Kurulda görüşülecek. TBMM, üye tam sayısının 3'te 2'sinin gizli oyuyla Yüce  Divana sevk kararı alabilecek.

Yüce Divan yargılaması 3 ay içinde tamamlanacak. Bu sürede  tamamlanamazsa bir defaya mahsus olmak üzere 3 aylık ek süre verilecek, yargılama  bu sürede kesin olarak sonlandırılacak. Bu kişilerin görevde bulundukları sürede,  görevleriyle ilgili işledikleri iddia edilen suçlar bakımından, görevleri  bittikten sonra da Yüce Divanda yargılanacak.

Yüce Divanda seçilmeye engel bir suçtan mahkum edilen cumhurbaşkanı  yardımcısı veya bakanın görevi sona erecek. Cumhurbaşkanı yardımcıları ve  bakanlar, göreviyle ilgili olmayan suçlarda yasama dokunulmazlığına ilişkin  hükümlerden yararlanacak.

Bakanlıkların kurulması, kaldırılması, görevleri ve yetkileri ile  teşkilat yapısı ile merkez ve taşra teşkilatlarının kurulması Cumhurbaşkanlığı  kararnamesi ile düzenlenecek.

AK Parti, her madde üzerindeki müzakereler tamamlandıktan sonra, "konu  yeterince açıklığa kavuştuğu" gerekçesiyle, madde üzerinde kifayeti müzakere  önergesi verdi.

Yapılan oylamada önce önerge, ardından da madde kabul edilerek  görüşmelere devam edildi. CHP Grup Başkanvekili Özgür Özel ise konuşmak için  birçok milletvekillerinin sırada beklediğini belirterek, bu duruma itiraz etti.

CHP milletvekilleri, toplantının sona ermesinin ardından toplu hatıra  fotoğrafı çektirdi ve hep birlikte Gençlik Marşı'nı söyleyerek salondan ayrıldı.

Teklifin görüşülmesine bugün 12. maddeden devam edilecek.