Anayasayı ihlale ödül!

Alican Uludağ

Anayasa Mahkemesi'nin gazeteci ve yazar Mehmet Altan ve Şahin Alpay kararlarını uygulamayan mahkeme heyetiyle ilgili şikayetleri işleme koymayan Hakimler ve Savcılar Kurulu (HSK), tartışmalı bir karara daha imza attı. HSK, bu kez Anayasa Mahkemesi'nin CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu'na ilişkin verdiği hak ihlali kararını yok sayan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi'nin Başkanı Akın Gürlek'i "birinci sınıf hakimliğe" terfi ettirdi.

Bu karar, HSK'nın "AYM'de ihlale neden olan terfi edemez" şeklindeki ilke kararıyla çelişti.

Türkiye, Akın Gürlek adını birçok siyasi davayla tanıdı. Önce İstanbul 37. Ağır Ceza Mahkemesi, ardından ise 14. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığı görevlerini yürüten Akın Gürlek, muhaliflerle ilgili tartışma yaratacak hapis cezası kararlarına imza attı.

Gürlek, Sözcü gazetesi yazarlarını örgüte yardım suçundan mahkûm eden mahkemenin de başkanıydı. HDP'nin eski eş başkanı Selahattin Demirtaş'a örgüt propagandası suçundan 4 yıl 8 ay hapis cezası veren Gürlek, CHP İstanbul İl Başkanı Canan Kaftancıoğlu'nu ise sosyal medya paylaşımları nedeniyle 9 yıl 8 ay hapisle cezalandırdı. Gazeteci Can Dündar'ı kaçak ilan ederek gayrimenkullerine el koyma kararı verdi. Türk Tabipleri Birliği (TTB) Başkanı Şebnem Korur Fincancı'yı 2,5 yıl hapisle cezalandıran isim oldu.

Berberoğlu kararına direndi

Akın Gürlek'in en tartışmalı kararı ise Anayasa Mahkemesi'nin Enis Berberoğlu'na ilişkin verdiği hak ihlali kararını uygulamayarak AYM'ye direnmesiyle oldu. Anayasa Mahkemesi, MİT TIR'ları görüntülerini gazeteci Can Dündar'a verdiği iddiasıyla suçlanan, milletvekili seçilmesine karşın yargılamasına devam edilen ve milletvekilliği düşürülen Berberoğlu'nun seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakkının ihlal edildiğine karar vermişti. AYM, 17 Eylül 2020 tarihli kararıyla yerel mahkemeden yargılamanın durdurulmasını istemişti.

Ancak İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, AYM'yi yerindelik denetimi yapmakla suçlayarak karara direnmişti. Anayasa Mahkemesi, 21 Şubat 2021 tarihli yeni bir ihlal kararı aldıktan sonra ancak Berberoğlu kararı mahkeme tarafından uygulanabildi. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, AYM kararına uymaması nedeniyle Akın Gürlek'i "Yeni Zekeriya Öz" olmakla suçlamıştı.

Bu arada Berberoğlu'nun avukatı Yiğit Acar, AYM'nin kararını tanımayan İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Akın Gürlek ve heyet üyeleri hakkında HSK'ye şikâyette bulundu.

Ancak HSK, Gürlek hakkında soruşturma açmadı.

Henüz bu şikâyeti 11 aydır gündeme almayan HSK, tartışma yaratacak bir karar verdi. Mehmet Akif Ekinci’nin Başkanlığı'nı yaptığı HSK İkinci Daire, 29 Haziran 2021 tarihinde Akın Gürlek'i birinci sınıf hakimliğe yükseltti.

HSK kendi ilke kararını çiğnedi

Akın Gürlek'in terfi ettirilmesi soru işaretlerine neden oldu. HSK, bu terfi kararıyla 15 Ocak 2020 tarihinde aldığı kendi ilke kararıyla çelişkiye düştü. Bu ilke kararında, hakim ve savcıların terfi kriterleri arasına "Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Anayasa Mahkemesince yapılan incelemelerde ihlal kararına sebebiyet verip vermedikleri" de eklenmişti. İlke kararına göre terfilerde, "ilgililerin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (AİHS) ve Anayasa ile teminat altına alınan hakların korunması konusundaki gayretleri" de dikkate alınacaktı.

Aynı zamanda 2 Mart 2021'de Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından açıklanan İnsan Hakları Eylem Planı'nda da "yargı mercilerinin AYM ve AİHM içtihatları ile uyumlu karar vermeleri, terfi ve tayin süreçlerinde bir kriter olarak" belirlenmişti.

Akın Gürlek'e AYM ve Yargıtay yolu açıldı

Hakimler ve Savcılar Kanunu'na göre "birinci sınıf olma", bir hâkim ve savcının adli veya idari yargıda görev süresi boyunca gelebileceği en üst seviye. AYM kararına direnmesine karşın terfi etmeyi başaran Gürlek, bu sayede birçok haktan yararlanacak. Gürlek'in birinci sınıf hâkim statüsü kazanmasıyla AYM ve Yargıtay üyesi olarak atanmasının önü açıldı. Ayrıca maaşı da arttı.

Öte yandan Akın Gürlek'in terfi ettirilmesi kararını veren HSK İkinci Daire'nin başkanı olan HSK Başkan Vekili Mehmet Akif Ekinci, konuya ilişkin DW Türkçe'nin telefonuna geri dönüş yapmadı. Kısa bir süre sonra da HSK'nın internet sitesinde yer alan terfi kararlarını yayından kaldırdığı görüldü.

Zühtü Arslan "anayasayı kasten ihlal" demişti

AYM kararlarına uyulmaması, geçen hafta Ankara'da tartışılmıştı. 23 Eylül'de "Anayasa Mahkemesinin Temel Haklar Alanındaki Kararlarının Etkili Şekilde Uygulanmasının Desteklenmesi" projesinin açılış töreninde konuşanAnayasa Mahkemesi Başkanı Zühtü Arslantür, "Mahkeme kararlarının icrasının hakkıyla sağlanmadığı bir yerde hukuk devletinden bahsedilemez. Çünkü hukuk devleti bir söylemden ibaret değildir. Anayasa Mahkemesi, anayasaya aykırılık konusunda bir karar verdikten sonra bu aykırılıkta ısrar, anayasanın kasten ihlalidir" demişti.

Adalet Bakanı Abdulhamit Gül de AYM kararlarının yasama, yürütme ve yargı organlarını bağladığını belirterek "Herkesin Anayasa Mahkemesi kararlarına uyması, hukukun emredici hükmüdür ve hukuk devletinin bir gereğidir" ifadesini kullanmıştı.