Suriye'de hangi örgütler savaşıyor?

Büyük devletler Suriye'de hangi örgütlerin terörist, yani meşru hedef olup hangilerinin olmadığına dair görüşmelerde henüz sonuç alamayarak ülkede barışın sağlanmasına yönelik çabaların ilerlemesi önündeki başlıca engeli 

Diplomatik sürecin içinde bulunan ülkeler, Birleşmiş Milletler'in (BM) belirlediği üzere IŞİD ve Nusra Cephesi'nin terörist örgüt olduğu ve barış müzakerelerine alınmaması üzerinde uzlaşmış durumdalar.

Ancak beş yıldır devam eden iç savaştaki diğer grupların hiçbiri hakkında bir görüş birliği bulunmuyor. Rakip devletler düşman gördükleri örgütleri kara listeye yazdırmak için mücadele ederken, İran bir noktada listeye ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı'nın (CIA) eklenmesini, desteklediği örgütlerin ise çıkarılmasını istedi.

Liste üzerindeki anlaşma sağlanamaması geçen ay Cenevre'de başlayan barış görüşmelerinin başlar başlamaz askıya alınmasına neden olan bir engelin ötesinde bir anlam taşıyor.

Suriye'de savaşan taraflar, üzerinde uzlaşılan bir liste olmadığı sürece düşmanlarının terörist olduğunu iddia edip çatışmayı sürdürüyorlar.

Üst düzey Avrupalı bir diplomat, "Listeye Aralık ayından bu yana dokunulmadı. Karşılaştığımız zorluk sahada yüzlerce farklı grubun bulunması ve her gün isimlerini veya bağlılıklarını değiştirmeleri" dedi.

BM Güvenlik Konseyi Aralık ayında oybirliğiyle Suriye'deki iç savaşı bitirmek için uluslararası bir planı kabul etti. Plan Suriye'deki silahlı örgütlerin ve hangilerinin terörist olduğunun belirlenmesini öngörüyordu.

Örgütlerin belirlenmesi konusu 12 Şubat'ta aralarında Türkiye'nin de bulunduğu ülkelerin Suriye'de çatışmaların sonlandırılması üzerine mutabık kalmasının ardından tekrar gündemin ön sıralarına geldi.

Batılı ülkeler, Arap ülkeleri ve Türkiye'den diplomatlar, Rusya'nın kendi ülkelerince desteklenen muhalifleri ezmeye çalıştığını, Beşar Esad yönetiminin ise tüm muhalif grupları meşru hedef olarak gördüğünü belirtiyorlar. Rusya Suriye'de hava saldırılarıyla Esad yönetimine destek veriyor.

Batılı bir diplomat, "Bu liste işi Rusya'nın tartışmaları mevzu dışı konulara yöneltmek için kullandığı bir taktik gibi duruyor. Bir süre işe yaradı" dedi.

Suriye'de barış sağlanmasına yönelik BM öncülüğündeki çabaları destekleyen ülkelerden oluşan Uluslararası Suriye Destek Grubu, üye ülkelerden önerileri alıp nihai listeyi oluşturması için Ürdün'ü görevlendirmişti. 

BM Güvenlik Konseyi'nin 18 Aralık'taki toplantısı öncesinde hazırlanan ve Reuters tarafından görülen taslak liste birbirine zıt görüşlerin bir araya geldiği düzensiz bir görünüm arz ediyor. 

Listede birçoğu hem Suriye hem de Irak'ta aktif 163 örgütün adı yer alıyor. Listede ülkeler terörist olarak gördükleri örgütleri işaretlerken, hangileri üzerinde daha fazla görüşülmesi gerektiği hakkında da notlar bulunuyor.

TUTARSIZ LİSTE

Taslak liste, tutarlılıktan uzak bir görünüm sergiliyor. Mısır, Lübnan ve Katar çok sayıda örgütü terörist olarak nitelerken, ABD'nin listesinin Ürdün dışında hiçbir ülkeyle uyuşmadığı görülüyor. Çin sadece üç örgütün adını verirken, Umman, İran ve İngiltere'den hiçbir isim gelmediği görülüyor.

Türkiye ise IŞİD ve Nusra Cephesi dışında sadece YPG, PKK ve KCK'yı terörist olarak niteliyor. Türkiye YPG'yi PKK'nın bir uzantısı olarak görürken, Türkiye'nin dışında bir tek Katar YPG'yi terörist olarak niteliyor. 

Jund el Aksa örgütü ABD, Suudi Arabistan ve diğer ülkelerin terörist listesinde yer alırken, Rusya, Mısır ve Lübnan'ın listesinde yer almıyor.

Washington, Suudi Arabistan'ın desteklediği ve Riyad'ın barış görüşmelerinde görmek istediği Ahrar üş Şam ve Ceyş ül İslam örgütleri üzerinde görüşmelerin sürmesini istiyor. Fransa iki örgütü de terörist olarak görmüyor.

Diplomatlar kapalı kapılar ardında görüşmeleri ise didişme olarak niteliyorlar.

Mısır'ın terörist listesinde ise İran Dışişleri Bakanı Javad Zarif'i hiddetlendiren bir isim yer alıyor. Kahire Esad'ı destekleyen İran Devrim Muhafızları'nın İran dışındaki birimi Kudüs Gücü'nü terörist örgüt olarak niteliyor.

Batılı bir diplomat, "Zarif İran'ın CIA'i de listeye eklemeyi teklif edebileceğini ima etti" diyor.

Basra Körfezi'ne kıyısı olan Arap ülkelerinden üst düzey bir kaynak, Suriye'deki cephelerde savaşan 8 ile 10 arasında temel örgüt olduğunu, ayrıca bunlara ek olarak 50 ile 150 arasında "yarı derecede önemli" örgütün ve tek amacı hayatta kalmak olan 1,200 silahlı grup bulunduğunu belirtti.

Yetkili, "Etrafta gezinen atomlara benziyorlar. En büyük 10 grup ise ihtiyaçları doğrultusunda atomları yutan kara deliklere benziyorlar" dedi ve Kudüs Gücü ve Lübnanlı Hizbullah'ın cepheyi derhal terk etmemesi halinde listeye alınması gerektiğini belirtti.