Uber-Taksi kavgasının perde arkası: Uber'in sahibi kim?

İstanbul'daki Uber-taksici kavgasının arka planında 30 milyar liralık plaka kavgası var. Yıllık cirosu 5 milyar liraya ulaşan taksiler bu pazarda rakip istemiyor. Çünkü taksici, plaka kirası ve işletme maliyeti düşülünce para kazanmak için ayda 14 bin lirayı aşmak zorunda.

Taksicilerden UBER eylemi

İstanbul'da yaşanan Uber-Taksi kavgası hakkında bilmeniz gerekenler:

-Dünyada birçok büyük şehirde olduğu gibi yaklaşık 2 yıldır Türkiye’de de hız kesmeden devam eden taksi esnafıyla UBER şoförleri arasındaki kavga, önceki gün bir UBER aracının kurşunlanması ile tavan yaptı.

-Taksiciler UBER’i vergisiz ve haksız kazanç elde etmekle suçlarken, taraflardan UBER ise bu hizmete sadece özel yazılımla aracılık ettiğini ve kendi sistemine bağlı olarak çalışan şoförlerin gelir vergilerini ödediğini belirtiyor.

-UBER şoförlerinin taksiciler tarafından bir müşteri gibi çağrılıp darp edilmesiyle başlayan ve bir UBER aracının kurşunlanması ile bambaşka bir boyuta taşınan söz konusu kavganın asıl sebebi ne? Bunu anlamak için arka plandaki rakamlara bakmak gerekiyor. Gazete Habertürk'ten Yiğitcan Yıldız'ın haberi:

İSTANBUL'DA 18 BİN TAKSİ PLAKASI VAR

-İstanbul’da değeri yıldan yıla artan 18 bin yasal taksi plakası bulunuyor. 2011 yılında şehirdeki bir taksi plakasının piyasa değeri 875 bin lira iken, bu rakam 2017’de 6 yılda yüzde 92 artışla 1 milyon 680 bin TL’ye ulaşmış durumda.

-Fiyatlardaki artış uzun yıllardır sektörde yeni plaka ruhsatı verilmemesinden kaynaklanırken, Türkiye’nin en büyük kentindeki taksi plakalarının toplam değerinin de 30 milyar TL’yi aştığı görülüyor.

-Plakaların piyasa değeri bu derece yüksek olunca da, kira getirisi de haliyle yüksek oluyor. Plaka sahibi bugün ortalama 7 bin 500 TL’den taksi plakasını işletilmek üzere başkasına kiralayabiliyor.

Taksicilerin UBER eylemine Twitter'da tepki yağdı?

PLAKA KİRA ARTIŞI % 15’LE ENFLASYONU SOLLADI

Geçen yıl kiraların 6 bin 500 lira olduğu göz önüne alındığında ise, plaka kiralarında yüzde 15’le bir yıllık artışın enflasyon oranını geçtiği net şekilde görülüyor. Sonuçta, taksi plakası yatırımının aynı değerde bir emlak yatırımından çok daha fazla getiri sağladığı ortaya çıkıyor. Bir taksinin yılda ulaşabildiği azami hasılat yaklaşık 250-300 bin TL arasında. Bu da sektörün İstanbul’daki yıllık cirosunun tam 5 milyar TL’yi bulduğunu gösteriyor. Üstelik bu pazarın yasal tarafı.

TAKSİ ŞOFÖRÜNE KALAN DEVEDE KULAK

-Korsanları hesaba katmadan bile sektör kendi başına bir dev. Hesabın alt kalemlerinde ise detaylar daha çarpıcı hale geliyor. Taksici esnafının verdiği bilgilere dayanarak yaptığımız ortalama hesaplara göre, İstanbul’da bir taksinin ortalama günlük hasılatı 750 TL’yi bulurken, bu rakamın yüzde 40’ı plaka sahibine kalıyor. Kalan tutarın yüzde 20’si yakıta harcanırken, geriye kalanın da 2 taksi şoförü arasında paylaşıldığı belirtiliyor. Rakamlar her taksi için farklılık gösterebilir. Daha az kazanan olabildiği gibi, daha çok kazanan da muhakkak vardır. Fakat İstanbul’da böylesine büyük pazar varken, UBER gibi dünya devi şirketlerin pazardan pay almak için Türkiye’de üs kurmak istemesi ve bunun çatışmaya neden olması kaçınılmaz görünüyor.

AYLIK YAKIT MALİYETİ 4.500 TL’Yİ BULUYOR

İki vardiya taksi işletildiğinde plaka sahibinin eline hasılattan aylık ortalama 7 bin 500 TL geçiyor. Yılda bu rakam 90 bin TL’yi buluyor. Yani 1.6 milyon TL’lik plaka sahibine giderler hariç yılda en az 90 bin TL bırakıyor. Ortalama yakıt maliyeti 4 bin 500 TL’yi buluyor. Buna, araç sigortası için 500 lira, çalışan taksici sigortası için bin lira ve araç bakımı için de 500 TL eklendiğinde, bir taksiye harcanan tutar ayda 6 bin 500 TL oluyor. Bu hesaba göre, bir taksi şoförünün gelir elde etmesi için aylık cirosunun 14 bin lirayı geçmesi gerekiyor.

BİR BAKIŞTA TAKSİLER

-Yasal taksi sayısı: 18 bin

-Taksi cirosu (Günlük): 750 TL

-Taksi cirosu (Yıllık): 250 bin TL

BİR TAKSİDEN KİM NE KAZANIYOR

-2 Soför: 300 TL

-Plaka Sahibi: 300 TL 

-Yakıt: 150 TL

UBER’DE AYLIK GELİR 5 BİN TL

Talep yüksek olunca, İstanbul özelinde her geçen gün UBER’in araç ve sürücü sayısı artıyor. Taksici esnafı yaptıkları milyon liralık plaka yatırımına karşın UBER’in elini kolunu sallaya sallaya kendilerine rakip olması hoş karşılanmıyor. İşin haksız rekabet boyutunun haricinde, taksilerde ciroların düşmesi ve kendilerinden öğrendiğimiz kadarıyla aylık 5 bin TL’ye yaklaşan gelirleri ile UBER sürücüleri taksicilerin hedefi haline gelmiş durumda. Soruna, yasal zeminde çözüm getirilmediği takdirde taksiciler ile UBER sürücüleri arasında kavganın sonu gelmeyecek.

UBER: ÖNCELİĞİMİZ TÜRKİYE’DEKİ SÜRÜCÜ ORTAKLARIMIZA YARDIM

Son dönemde sürücülerine yönelik saldırılar artan UBER’in ABD’deki merkezinden yapılan açıklamada, “Önceliğimiz bu zor zamanlarda UBER sürücü ortaklarımızın yanında durmak, onlara gereken hukuki yardımı sağlayıp destek olmaktır. Türkiye’deki operasyonlarımıza, sorumlu bir iş ortağı olarak, sonuna kadar bağlıyız. En çok önem verdiğimiz konuların başında, yerel paydaşlarla beraber çalışarak, birlikte daha akıllı ve çevre dostu şehirler yaratmak geliyor. Buna taksiciler de dahil olduğu için taksi ürünümüz mevcut. Türkiye’de taksicilerin UBER’in teknolojisinden faydalandığı bu işbirliğinin çok büyük bir potansiyeli olduğu inancındayız'' ifadesi kullanıldı. Açıklamada, UBER’in bulunduğu her ülkenin vergi düzenlemelerine uyduğu belirtildi.

LONDRA'DA TAKSİCİLERE SINAV VAR

İstanbul’da taksi şoförlüğü yapabilmenin tek şartı belediyeye kayıt ve sabıka kaydı bildirmekten geçiyor. Ancak araç günlük ve saatlik olarak resmi kaydı olmayanlara verilebiliyor. Taksinin gerçek lisans sahibi ise çoğunda şoför olmadığı için arka planda kalıyor. Londra’da ''black cab’ olarak adlandırılan ünlü siyah taksilerde çalışabilmek için ''The Knowledge’ (Bilgi) isimli Londra tarihini ve sokaklarını anlatan bir kitaptan sınava giriliyor. ABD’nin New York kentinde ise yaklaşık 150 bin lisanslı olmak üzere 6 çeşit taksi hizmeti bulunuyor. Bunlar arasında sadece limuzinler ile taşımacılık yapanlar da var.

SÜRÜCÜ VERGİ ÖDÜYOR AMA UBER XL İÇİN ÖDEMİYOR
Uygulama üzerinden taksicilik hizmetine aracılık eden ABD merkezli UBER, bugün değeri 50 milyar doları bulan dev bir teknoloji şirketi. 83 ülkede ve 647 şehirde çalışan UBER, Türkiye’de 2014 yılından bu yana 5 bin şoför sayısına ulaştı. Bunların 2 bini sarı taksi şoförü olarak çalışırken, 3 bini ise müşterilerinin çoğunlukla tercih ettiği ''XL’ olarak adlandırılan vIp minibüsler ile taşımacılık yapıyor. Sisteme dahil olan minübüs sahipleri belediye ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan yetki belgeleri ile faaliyetlerini sürdürürken, kurdukları turizm şirketleri üzerinden ise gelir vergilerini ödüyor. Fakat, ''XL’ araçlardan yüzde 20 oranında komisyon alan UBER, bu tutarı Türkiye’deki şirketi üzerinden almadığı için herhangi bir gelir gösteremediğinden komisyonun vergisini ödemiyor. İşte tüm sorunların kaynağı da burada yatıyor. UBER, sisteme dahil ettiği araçlara ve sürücülere belirli standartları şart koşuyor.

UBER NEDİR?

Travis Kalanick ve Garrett Camp, 2008 senesinde karlı bir Paris akşamında taksi bulmakta sorun yaşadılar. Böylece basit bir fikir buldular; bir butona dokunun ve bir araç bulun. Telefona indirilen uygulama ile yolcular kendisine en yakın şoförü bulabiliyor. Uygulamada kişi bulunduğu konumu bildiriyor bu sayede şoför yolcunun bulunduğu yere gidiyor. Ayrıca kredi ve banka kartı ile ödeme yapmak da mümkün oluyor. Yolcular taksiye binmeden önce bulunduğu konum ile gideceği yeri uygulamaya girerek yaklaşık ne kadar ödeme yapması gerektiğini de öğrenebiliyor. Nereye gidileceği ilk etapta sisteme yazıldığı için şoföre nereye gideceğinizi tarif etmekle uğraşmaya gerek kalmıyor. Uber ulaşım hizmeti kredi kartı ile döeme imkanı sağladığı için nakit para bulundurma zorunluluğunu da ortadan kaldırmış oluyor. Araç arayanlar ile araç sahiplerini buluşturan sistem Uber, dünyada İstanbul ile birlikte 315 ülkede hizmet veriyor.Yaklaşık 1 yıldır İstanbul'da kullanılmakta olan Uber, önümüzdeki yaz Çeşme ve Bodrum'da özel tekne bulma ve çağırma seçenekleriyle hizmet vermeye hazırlanıyor. 

NASIL KULLANILIR
Uber uygulamasını kullanmak için ilk olarak uygulama marketinden Uber uygulamasını akılllı telefona indirmek gerekmektedir. Ardından uygulamaya telefon numarasıyla veya e-posta adresi ile kayıt olmak gerekecektir. Bu aşamaları tamamladıktan sonra Uber uygulamasının ana ekranı açılmaktadır. Ana ekranda bulunan haritadan bir konum seçerek veya arama kutucuğuna gidilecek yer yazılarak bir Uber aracı çağırılmaktadır. Uber'de 3 farklı araç tipi bulunmaktadır. Bunlar Uber Taxi, Uber XL ve Uber Black'tir.

Araç çağırma ekranında sürücü ile eşleşme sağlandıktan sonra sürücünün ve aracın bilgileri yer alacaktır. Plaka, sürücü adı, sürücünün fotoğrafı ve sürücünün puanı yolculara sunulmaktadır. Eğer sürücü beğenilmez ise araç çağırma işlemi iptal edilebilir. Araç çağırıldıktan sonra çevrenizdeki boş Uber aracı sayısına da bağlı olarak ortalama 10 dakika içinde belirttiğiniz konuma Uber aracı gelmektedir. Ödeme yöntemi olarak da yolculuk sonunda nakit veya kredi kartı ile ödeme yapabilirsiniz. Yolculuk sırasında ödeme yönteminizi değiştirmek için uygulama ekranınızı yukarı doğru kaydırın. Menü'deki Ödemeler öğesini açmak için kart numaranızın son 4 hanesine dokunun. Ödemeler'de Uber hesabınızla önceden ilişkilendirdiğiniz farklı bir ödeme yöntemi seçebilir ya da yeni bir ödeme yöntemi ekleyebilirsiniz.

FİYATLAR NE KADAR?
UberXL açılış ücreti 8 TL, dakika başına 0,35 kuruş, KM başına 2,5 TL olarak ücretlendiriyor.Ayrıca en düşük tutar 15 TL olmak zorunda. Çağrının iptali durumunda ise 15 TL ceza bedeli var. 

TÜRKİYE'DE NEREDEYSE YASAKLANDI
Türkiye'de Uber kullanmak bir anlamda yasaklandı. Peki Uber Türkiye'de neden yasaklanıyor? Uygulamadan en çok şikayetçi olan taksiciler. Uber sisteminin Türkiye'de vergi ödemediği, bunun da haksız kazanç olduğu dile getiriliyor. İstanbul Taksiciler Esnaf Odası Başkanı Yahya Uğur, taksicilerin bu uygulamadan rahatsız olduğunu belirterek şu bilgileri verdi: "Taksiciler plaka alıp vergi ödüyor. Uber uygulamaaının hesapları Hollanda bankalarıyla çalıştığı için hiçbir şekilde vergi ödenmiyor."
 
UBER'E SİLAHLI SALDIRI
Küçükçekmece'de bir Uber aracına 4 el ateş edildi, olayda yaralanan olmadı.Halkalı Atakent'ten yolcu almak için bölgeye gitmek üzere yol çıkan Uber aracının sürücüsü, trafik yoğunluğu nedeniyle alternatif yolları kullanarak Küçükçekmece Kanarya Mahallesi'ne geldi.Burada ara sokaklardan Halkalı'ya çıkmaya çalışan aracı durdurmak isteyen bir şahıs, aracın kaportasına vurdu.Sürücünün hızlanarak olay yerinden uzaklaşmak istemesi üzerine şahıs aracın arkasından 4 el ateş etti.Yolcu bulunmayan ve sürücünün yara almadığı saldırı sonrası, polis bölgede geniş çaplı araştırma başlattı.İsabet alan araç emniyete götürülürken, sürücünün de ifadesi alındı.
Polisin olayla ilgili bölgedeki araştırması devam ediyor.

SALDIRILAR SONRASI UBER'DEN AÇIKLAMA
Ayrıca şirketten yapılan açıklamada Uber'in bulunduğu tüm ülkelerde yerel regülasyonlara uygun olarak faaliyet gösterildiği ve her ülkenin vergi düzenlemelerine uyulduğu vurgulandı.
2014 yılında Türkiye'ye açılan Uber, şu anda iki farklı araç tipiyle hizmet veriyor. Bunlardan biri Mercedes Vito gibi lüks hafif ticari araçlar. Diğeri de taksi platformu. Şirketten paylaşılan bilgilere göre taksi platformunda hizmet veren taksilerinin sayısı 2 bini aştı.

AYM'NİN KARARI ENGELLENDİ
Tartışmaların kaynağında Uber uygulamasındaki araçların mevzuata aykırı olarak D2 belgesi ile taksi gibi yolcu taşımacılığı yaptığı iddiası var. Bakanlık kayıtlarına göre 2017’de yetki belgesi dışında (korsan taksi ve Uber dahil) yolcu taşımacılığı yapan 4136, 2018 ocak ayında 811 ve şubat ayında da 1100 araca idari cezası kesildi. Ancak araç sahipleri ile sürücülerin farklı olması sebebiyle, Anayasa Mahkemesi’nin emsal kararları gereği, bu tarz yetki dışı taşımacılık yapan araçlar trafikten men edilemiyordu.
Yetkililer ve konunun tarafları, bu durumun korsan veya yetkisiz yolcu taşımacılığı ile mücadeledeki en temel sorunlardan biri olduğunu, idari para cezası uygulansa bile aracın trafikte faaliyetlerine devam ettiğini ve genellikle idari para cezalarının ödenmediği değerlendirmesinde bulundu. Uber gibi şirketlerin, para cezalarını kendilerinin ödediği, ayrıca sorunun hukuksal olarak karmaşıklığı nedeniyle idari para cezalarının bazen iptal edildiği belirtildi

UBER'E 30 GÜN MEN
Tasarı yasalaştığında izin belgesinde belirtilen alan dışında faaliyet gösterenler için (UBER de bu kapsamda değerlendiriliyor) uygulanacak idari para cezasına ilave olarak aracın işleteni veya sahibi, aracının yetkisiz yolcu taşımacılığında kullanılmaması için tedbir almak ve denetimini yapmakla yükümlü kılınacak. Araç kullanıcısının, aracın sahibi olup olmadığına bakılmaksızın araçların 30 gün süreyle trafikten men edilmesi sağlanacak.
Sorunun çözümü için Emniyet Genel Müdürlüğü, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü, İstanbul, Ankara, İzmir Büyükşehir Belediyeleri, İl Emniyet Müdürlükleri temsilcileri ve Türkiye Şoförler ve Otomobilciler Federasyonu temsilcilerinin katılımı ile toplantılar yapıldı. Bu toplantılar sonunda ''yetkisiz yolcu taşımacılığı’ ile etkin mücadele için 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu Ek 2/3 maddesiyle ilgili yasal düzenleme ihtiyacı olduğu belirlendi. Bunun üzerine İçişleri Bakanlığı kanun tasarısı hazırladı. 

Uber yolcularına kötü haber: Bakanlık trafikten men etmeye hazırlanıyor