Yargıç Murat Aydın'ın AYM'ye başvurusunun ayrıntıları ortaya çıktı

Kendisine yönelik bütün eleştirileri "hakaret suçu" kapsamında değerlendirerek dava açan, bu davaları muhalefeti ve basını susturmak için baskı aracı olarak kulanan Recep Tayyip Erdoğan'ın işlemlerine karşı önemli bir hukuksal çıkış gerçekleşti.

Türk Ceza Yasası’nın 299’uncu maddesinde düzenlenen “cumhurbaşkanına hakaret'' suçunun iptali için 11 Mart 2016’da Anayasa Mahkemesi’ne başvuran Karşıyaka 7. Asliye Ceza Mahkemesi Hâkimi Murat Aydın'ın, gerekçeli başvuru dilekçesinin ayrıntıları ortaya çıktı. Aydın dilekçesinde, 299'uncu maddenin niçin Anayasa'ya aykırı olduğunu madde madde açıkladı. 

“Cumhurbaşkanına hakaret'' başlığıyla düzenlenen Türk Ceza Yasası’nın 299’uncu maddesinin Anayasa’nın 2’nci, 10’uncu ve 39’uncu maddelerine aykırı olduğunu savunan Karşıyaka 7. Asliye Ceza Mahkemesi Hâkimi Murat Aydın, bu maddenin iptali talebiyle 11 Mart 2016’da Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.

Sol Portal Editörü Ahmet Çınar, Hâkim Murat Aydın'ın, 299’uncu maddenin niçin Anayasa’ya aykırı olduğunu, hukuki argümanlarla madde madde sıraladığı ve Anyasa Mahkemesi'ne gönderdiği itiraz kararı ve başvurusuna ulaştı. Ahmet Çınar'ın haberini okurlarımızla paylaşıyoruz.

299’UNCU MADDE NE DİYOR?

Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 299. maddesi, "Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi, 1 yıldan 4 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Suçun alenen işlenmesi halinde, verilecek ceza altıda biri oranında artırılır. Bu suçtan dolayı kovuşturma yapılması, Adalet Bakanının iznine bağlıdır" hükmünü içeriyor.

ANAYASANIN HUKUK DEVLETİ İLKESİNE AYKIRI

Karşıyaka 7. Asliye Ceza Mahkemesi Hâkimi Murat Aydın, gerekçesinde, TCY 299’uncu maddenin, Anayasa’nın 2’nci maddesinde yer alan “hukuk devleti ilkesi''ne aykırı olduğunu belirterek şunları vurguladı:

Hukuk Devleti ilkesinin gereği olarak; konulan ve uygulanan yasaların, kamu yararına dayanması, herkes için konulması, adalet ve hakkaniyet ölçülerine uygun olması gerekir. Suç ve cezayı belirleme yetkisine haiz olan kanun koyucu, bu yönde düzenlemeler yaparken, hukuk devleti ilkesinin bir gereği olan ölçülülük ilkesiyle bağlıdır. Bu ilke ise “elverişlilik'', “gereklilik'' ve “orantılılık'' olmak üzere üç alt ilkeden oluşmaktadır. “Elverişlilik'', başvurulan önlemin ulaşılmak istenen amaç için elverişli olmasını, “gereklilik'' başvurulan önlemin ulaşılmak istenen amaç bakımından gerekli olmasını, “orantılılık'' ise başvurulan önlem ve ulaşılmak istenen amaç arasında olması gereken ölçüyü ifade etmektedir. Bir kurala uyulmaması nedeniyle kanun koyucu tarafından öngörülen yaptırım ile ulaşılmak istenen amaç arasında da “ölçülülük ilkesi'' gereğince makul bir dengenin bulunması zorunludur.

TCY’nin 125’inci maddesinin hakaret suçunu ve kamu görevlisine hakaret suçunu zaten tanımladığını hatırlatan Hâkim Murat Aydın, gerekçesinde şu ifadelere yer verdi:

Kişilere karşı hakaret suçunu düzenleyen TCK'nın 125/1 maddesi uyarınca, hakaret suçunu işleyen faile, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya aynı sürelerde adli para cezası verilmekte, suçun alenen işlenmesi halinde belirlenen ceza altıda bir oranında arttırılmaktadır.

Aynı Kanunun 125/3-a maddesi uyarınca; hakaret suçunun, kamu görevlisine karşı, görevinden dolayı işlenmesi halinde, faile verilecek ceza, bir yıldan iki yıla kadar hapis cezası veya aynı sürede adli para cezası olup, suçun alenen işlenmesi halinde, belirlenen ceza yine altıda bir oranında arttırılmaktadır.

Oysa TCK'nın “Devletin Egemenlik Alametlerine ve Organlarının Saygınlığına Karşı Suçlar'' bölümünde, özel bir hakaret suçu olarak yer alan Cumhurbaşkanına hakaret suçunu düzenleyen 299. maddesinde, cumhurbaşkanına hakaret suçunu işleyen failin cezası bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası olarak belirlenmiş, adli para cezası seçeneğine yer verilmemiş, suçun alenen işlenmesi halinde, belirlenen cezanın altıda bir oranında arttırılması öngörülmüştür.

Görüldüğü gibi, hakaret suçunun cumhurbaşkanına karşı işlenmesi halinde, suçun, cumhurbaşkanının görevi nedeniyle işlenmesi gerekmediği gibi, faile verilecek ceza bir başka kamu görevlisine (örneğin başbakana) hakaret eden kişiye göre iki kat daha ağırdır. Cumhurbaşkanına yönelik suç bakımından bu denli farklı bir düzenleme getirilmesi, yukarıda açıklanan hukuk devleti ilkesi ile bu ilkenin ceza hukukuna, suç ve cezaların belirlenmesine ilişkin yansımalarına aykırılık teşkil ettiği düşünülmektedir.

TCK'nın 299. maddesinde, hakaret suçuna ilişkin genel bir belirleme olmadığı gibi, hakaret suçlarını genel olarak düzenleyen TCK'nın 125 ve devamı maddelerine atıf da yoktur. Bu nedenle Cumhurbaşkanına hakaret suçlarında, hakaret suçuna ilişkin genel ilkelerin, gıyapta hakaret suçunun oluşumu için gerekli olan “ihtilat unsurunun'' bu suç bakımından da gerekli olup olmadığı, TCK'nın 128. maddesinde yer alan “iddia ve savunma dokunulmazlığı'' hükümleri ile aynı Kanunun 129. maddesinde yer alan hükümlerin uygulanıp uygulanmayacağı tartışmalıdır.

Hukuk devleti ilkesinin ceza hukukuna yansımalarından birisi de “suç ve cezanın belirli olması'' ilkesidir. Hangi eylemin suç olduğu, cezasının ne olduğu, yasada açık şekilde ortaya konulmuş olmalıdır.

TCK'nın 299. maddesinde düzenlenen suçun, genel hakaret ve kamu görevlisine hakaret suçlarında yer alan ve yukarıda açıklanan ayrıksı durumları içerip içermediği yasada açıkça düzenlenmemiş, bu yönde bir yollama yapılmamış olması da hukuk devletine aykırılık teşkil etmektedir.

Tüm bu nedenlerle; itiraz konusu yapılan TCK'nın 299. maddesinin, Anayasa'nın 2. maddesinde düzenlenen hukuk devleti ilkesine aykırı olduğu düşünülmektedir.

KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK İLKESİNE DE AYKIRI

TCY 299’uncu maddenin aynı zamanda Anayasa’nın 10’uncu maddesine de aykırı olduğunu savunan Hâkim Murat Aydın, başvuru gerekçesinde bu konuyu da şöyle açıkladı:

Anayasa'nın “Kanun önünde eşitlik'' kenar başlığını taşıyan 10. maddesi uyarınca; herkes kanun önünde eşittir. Hiçbir kimseye imtiyaz tanınamaz. Bu maddede belirtilen “kanun önünde eşitlik ilkesi'' hukuksal durumları aynı olanlar için söz konusudur.

TCK'nın 125/3-a maddesi uyarınca, kamu görevlisine hakaret etmek suç teşkil etmektedir. Bu hüküm uyarınca, atanmış veya seçilmiş, tüm kamu görevlileri suçun mağduru olabilecek durumdadır. Nitekim, başbakanlar, Bakanlar Kurulu üyeleri, millet vekilleri, kamu idarelerinde ve yargı organlarında görevli kişiler hakaret suçunun mağduru olduklarında ve suç, bu kişilerin yerine getirdikleri görev nedeniyle işlendiğinde, faile verilecek ceza TCK'nın 125/3-a maddesinde yer alan ceza olacaktır.

Cumhurbaşkanının; başbakandan, bakanlar kurulu üyelerinden, milletvekillerinden, idari merciler ve yargı organlarında görev yapan kamu görevlilerinden farklı şekilde değerlendirilmesinin ve ayrı bir suç normunun korumasına tabi tutulmasının Anayasa'nın eşitlik ilkesine uygun olup olmadığının tartışılması gereklidir.

AİHM'nin içtihatlarından da anlaşıldığı üzere; özellikle cumhuriyetçi rejimlerde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine taraf olan monarşilerde, hakaret suçları bakımından kamu görevlilerinin korunması hususunda bir ayrım yapılması benimsenmemektedir. Cumhurbaşkanlarının, devlet başkanlarının, monarşilerde kralın, kendisine karşı yapılan hakaret suçları bakımından, diğer kamu görevlilerine göre daha ayrıcalıklı durumda olmaları ve bu kişilere karşı işlenen suçlar bakımından daha ağır ceza yaptırımının benimsenmesi Sözleşmenin benimsediği eşitlik ilkesine ve Sözleşmenin ruhuna aykırı görülmektedir.

Bu içtihatların yorumundan çıkan özet; demokratik, eşitlikçi, insan haklarına saygılı ve bunları koruyup geliştirmekle yükümlendirilmiş bir hukuk devletinde, egemenliğin kayıtsız şartsız millete ait olduğu hukuk düzeninde, hiçbir makama özel bir suç tipi oluşturulmamasının gerekli olduğudur.

Tüm bu nedenlerle TCK'nin 299. maddesinin, Anayasanın 10. maddesine aykırı olduğu düşünülmektedir.

CUMHURBAŞKANI ELEŞTİRİDEN MUAF DEĞİL

TCY’nin 299’uncu maddesinin Anayasa’nın 39’uncu maddesine de aykırı olduğunu ifade eden Hâkim Murat Aydın, bu durumu da gerekçesinde şu sözlerle açıkladı:

Anayasa'nın 39. maddesi uyarınca, “kamu görev ve hizmetlerinde bulunanlara karşı, bu görev ve hizmetlerin yerine getirilmesiyle ilgili olarak yapılan isnatlardan dolayı açılan hakaret davalarında, sanık, isnadın doğruluğunu ispat hakkına sahiptir''. Bu hükmün, Tür Ceza Yasası bakımından karşılığı, 129’uncu maddede yer almaktadır.

Türk Ceza Yasası'nın 299’uncu maddesinde yer alan suç bakımından, Anayasa'nın 39’uncu ve TCY’nin 129’uncu maddesinin uygulanıp uygulanmayacağı yolunda bir belirleme bulunmamaktadır. Cumhurbaşkanına yönelik hakaret suçu bakımından, Anayasa'da istisnasız olarak kabul edilen “ispat hakkının'' düzenlenmemiş olması nedeniyle TCK'nın 299’uncu maddesinde düzenlenen suçun, Anayasa'nın 39’uncu maddesine de aykırı olduğu kanaati hasıl olmuştur.

ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL İSTEMİNİ İNCELEYECEK

Anayasa Mahkemesi, "Cumhurbaşkanına hakaret" suçunu düzenleyen Türk Ceza Kanunu'nun (TCK) 299. maddesinin iptal isteminin ilk incelemesini 7 Nisan Perşembe günü yapacak.

NE OLMUŞTU?

Karşıyaka Cumhuriyet Başsavcılığı, bir sanığın internetten paylaştığı görsellerle Cumhurbaşkanına hakaret ettiğini iddia etmiş ve söz konusu sanığın TCY 299’uncu madde ile cezalandırılmasını talep etmişti. Karşıyaka 7. Asliye Ceza Mahkemesi de, sanığın cezalandırılması istemine konu edilen TCY 299’uncu maddesindeki hükmün, Anayasa’nın 2’nci, 10’uncu ve 30’uncu maddelerine aykırı olduğu kanaatiyle, Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuştu.