'Başkanlık' sisteminden bir örnek

Mustafa İlker GÜRKAN

Fransız Demokrasisi “Başkanlık Sistemi'' konularında bir model olarak sunulmakta.. Ve 1958 Fransız Anayasası örnek gösterilmektedir. 

Bu Anayasaya göre Parlemento md. 34 de sayılan konularda kanun yapabilecek ve fakat md.37 ile  kanunların düzenledikleri  dışında kalan alan “tanzim alanı'' olarak kabul edilmektedir. 36. Md. ile sıkıyönetim ilanı hükümetn yetkisine bırakılmakta ve 34. Md kapsamına giren alanlarda Hükümete “Yasama'' ile eş güçte düzenleme yapmak ve/veya tedbir almak yetkisi vermektedir.

Ancak; Başkanlık Sisteminin “krıtik eşiği-Asıl Rengi'' 16. Maddede ortaya çıkmaktadır. Bülent Daver Hocamız taa 1961 de bu hüküm için;  Başkan’ın “Roma Tipi bir Diktatör'' haline getirileceği… Asıl önemlisi de “macera heveslilerinin elinde'' ise bu “heveslilerin'' başarılı olmak için hertürlü imkana kavuşmuş olacağını söyleyerek, - Demokrasisi adına- kaygılarını  dile getirmiştir. (1)

Hukuksal olarak kuşku yoktur ki: “Başkan; “.. 16 md hükmünü işlettikten sonra da Anayasadan doğrudan aldığı yetkiyle hükümetin ve parlementonun yerine geçmekte olağanüstü durumlarda kanun yapmaktadır.''  (2)

Nedir bu Fransız Anayasası'nın 16. Maddesi?..

 “Cumhuriyetin müesseseleri, Milletin bağımsızlığı, ülkenin bütünlüğü ya da milletlerarası taahhütlerin yerine getirilmesi ciddi ve ani bir şekilde tehdit edildiği ve Anayasadaki kamu iktidarının düzenli işleyişi sekteye uğradığında  Cumhurbaşkanı, bu durumların gerektirdiği tedbirleri, Başbakan, meclislerin başkanları ve Anayasa Konseyi ile resmi bir danışmadan sonra alır…'' 

Bu; “Başkanlık'' siteminden bir örnektir… Örnekler çoğaltılabilir… Mesele : “Başkan’ın'' bu yetkilerini “krızi fırsata dönüştürüp, fırsatı da ganimet sayıp'' kötüye kullanıp kullanmayacağıdır. Bunun içinde iki konuya dikkat etmek gerekiyor. Birincisi : Siyaset Kültürünün Demokratik sicili.. İkincisi: Denetim sistemlerinin yeterliği ve işleyiş düzeyi..

Öncelikle Hukukçuların ve genel olarak aydınların toplumu bilgilendirmek-uyarmak sorumlulukları vardır. Bu inanç ve sorumlulukla bilgilerinize sunarım.

1- Yard. Doç.Dr. Murat Özdemir, 1982 Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'na Göre Olağanüstünün Olağanlaşması ve Kriz Hukuku, Filiz Kitapevi, Haziran 2016, Syf. 13

2- age, Syf.17