Bir AKP klasiği: Yoksuldan alıp zengine vermek!

Yeni elektrik tarifesini inceleyen Elektrik Mühendisleri Odası, iktidarın yandaş elektrik dağıtım şirketlerine kaynak aktarımı için her yolu denediğini ve bu doğrultuda şirketlerin pahalı elektrik satışını sübvanse ettiğini ortaya koydu. Buna göre, 1 Temmuz 2016'da yürürlüğe konulan yeni tarifeyle TETAŞ'ın fiyatları Temmuz 2011'den bu yana en düşük düzeye kadar çekilirken, TETAŞ'ın ne bu indirimi ne de Nisan 2016'daki indirimi tüketicilere yansıtılmadı.

ELEKTRİKTE ZAM LOBİSİNE TETAŞ KIYAĞI

AKP, yandaş elektrik dağıtım şirketlerine kaynak aktarımı için her yolu deniyor. Bu yılın başında torba haline getirerek elektrik tarifesini karartan; dağıtım şirketlerinin sosyal yardım, mahkeme masrafları, reklam, danışmanlık gibi elektrik hizmetiyle ilgisi olmayan giderlerini faturalara yansıtan iktidar, TETAŞ üzerinden şirketlerin pahalı elektrik satışını sübvanse ediyor. 1 Temmuz 2016'da yürürlüğe konulan yeni tarifeyle TETAŞ'ın fiyatları Temmuz 2011'den bu yana en düşük düzeye kadar çekilmiştir. Ancak TETAŞ'ın ne bu indirimi ne de Nisan 2016'daki indirimi tüketicilere yansıtılmamaktadır.

Yargıtay'ın verdiği kayıp ve kaçak bedellerinin iadesine ilişkin kararları boşa çıkarmak üzere kayıp ve kaçak bedeline yasal kılıf hazırlayan, hatta bu kayıp ve kaçak bedelini şirketlerin istedikleri gibi belirlemesine olanak tanıyan AKP, yapılan aktarımların görülmesini engellemek için bu yılın başında faturalara karartma uygulamıştır. Enerji satın alım maliyeti ile perakende satış hizmet bedeli birleştirilerek oluşturulan perakende enerji bedeli Nisan 2016 ve Temmuz 2016 tarife dönemlerinde cüzzi düzeyde artarken; faturanın diğer ayağını oluşturan kalemler ise yaklaşık aynı miktarda düşürülerek nihai kullanıcı fiyatı değiştirilmemiştir. Karartma uygulanarak dağıtım bedeli adı altında toplulaştırılan "iletim, dağıtım, kayıp ve kaçak bedeli, sayaç okuma bedeli" kapsamında Ocak 2016'da yüzde 10.4 zam yaparak dağıtım şirketlerini rahatlatan AKP iktidarı, TETAŞ indirimlerini ise kullanıcılara yansıtmayarak, elektrik üretim şirketlerini ve dağıtım şirketlerini sübvanse etmektedir.

Geçen yıl ocak ayında 17.85 kuruş olan fiyatı Nisan 2015'den yılsonuna kadar 17.30'dan uygulayan TETAŞ, bu yılbaşında 17.75 kuruşa yükselttiği fiyatını Nisan ayında 16.35 kuruşa indirirken, 1 Temmuz 2016 tarifesinde 14.80 kuruşa kadar düşürdü. TETAŞ'ın 1 Temmuz'da açıkladığı bu fiyat, Temmuz 2011'den beri uygulanan en düşük satış fiyatını oluşturmaktadır. Anayasa değişikliğine hazırlanan AKP iktidarında, bir yandan piyasada yüksek fiyatlı satışlara göz yumularak TETAŞ üzerinden elektrik maliyetleri düşük tutulmakta; diğer yandan piyasada kısıt alımlarıyla bazı şirketlerin yüksek kazanç elde etmeleri sağlanmakta; TETAŞ indirimleri kullanıcı fiyatlarına yansıtılmayarak dağıtım şirketleri de beslenmeye çalışılmaktadır.

TETAŞ'ın bu yıl Nisan ayı indirimi faturalara yansıtılsaydı Haziran ayına kadar kullanıcılardan 418.5 milyon TL daha az tahsil edilecekti. Yeni tarife ile yapılan indirim yansıtılsa 3 ay içinde 796.5 milyon TL daha az tahsilat yapılacaktı. Yani 6 ay için TETAŞ üzerinden piyasaya yapılan aktarımın mali boyutu 1.2 milyar TL'ye ulaşmaktadır. Tarifelerde değişiklik olmazsa 1 yıllık aktarılan kazanç tutarı ise 3 milyar TL'yi aşacaktır.

TETAŞ; 2015 yılı faaliyet raporuna göre sattığı 111.8 milyar kilovat saat ile toplam 264 milyar kilovat saatlik elektrik tüketiminin yüzde 42.3'ünü karşılıyor. AKP iktidarı özellikle seçim ve referandum zamanlarında TETAŞ fiyatlarını indirerek piyasa fiyatlarını baskılıyor, kendi siyasal çıkarlarına uygun olduğu zaman fiyatlara zam yaparak, TETAŞ zararını gidermeye çalışıyor. Bu durum TETAŞ bilançosuna da yansıyor. TETAŞ 2013 yılını 459 milyon lira net dönem karıyla kapatırken, 2014 yılında 25.4 milyon lira net kar yazdı. Arka arkaya seçimlerin yapıldığı 2015 yılını ise 559 milyon lira zararla kapattı.

İletim Sistemi Alarm Veriyor

Yine tarifeler üzerinde yapılan tespitler; TEİAŞ'ın iletim hizmet bedelinin de şirketlerin ihtiyaçlarına göre belirlendiğini göstermektedir. Karartma nedeniyle iletim hizmet bedeli de artık görülemezken, acil yatırım ihtiyacı olan iletim sistemi üzerinde kara bulutlar dolaşmaktadır. 31 Mart 2015 tarihinde tüm ülkeyi karanlıkta bırakan AKP'nin izlediği serbest piyasacı politikalar arz güvenliğini sağlayamamaktadır. Kamu kaynakları ulufe gibi dağıtılarak yatırım yapılmış olması, emreamade kapasitenin arttırılmış olması arz güvenliğini sağlamaya yetmemektedir, ülkenin iletim sistemi alarm vermektedir.

Bu nedenle TEİAŞ 30 Haziran 2016 tarihinde alarm genelgesi yayımlamıştır. Yatırım programı kapsamındaki 14 bin kilometre uzunluğunda 350 enerji iletim hattı projesinden sistem için hayati öneme sahip olduğu tespit edilen 400 kilovoltluk 27 projenin aksama olmaksızın devreye alınmasını öngören tedbir genelgesinde şu uyarı yer almaktadır:

"Bu projelerin zamanında işletmeye alınamaması halinde, ülke kaynakları verimli kullanılamayacak, bölgesel sistem oturmaları oluşabilecek ve hatta tüm sistemi etkileyebilecek çok daha ciddi problemler ile karşı karşıya kalınabilecektir."

Genelge kapsamında bu projeler iş sıralamasında birinci sıraya çekilirken, yazışmaların bile öncelikle elden, mümkün değilse APS ile hızla gerçekleştirilmesi talep edilmektedir.

Acilen sistemin bütüncül olarak gözden geçirilmesi, şirketlerin kar odaklı yaklaşımları yerine kamuya ucuz, kaliteli ve kesintisiz enerji sunumunu sağlamak üzere planlama yapılması; halkımızın ve kamunun üzerinden şirketlere rant aktarımına son verilmesi gerekmektedir. 

ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI

YÖNETİM KURULU