Dokulmazlık teklifi kabul edildi, şimdi ne olacak?

TBMM Genel Kurulu'nda dokunulmazlık görüşmeleri başladı. Meclis Genel Kurulu'nda dokunulmazlık teklifinin görüşmeleri yapıldı, ardından teklif için gizli oylamaya geçildi. TSİ ile 20.09'da milletvekillerinin oy verme işlemi tamamlandı. 348 kabul, 155 ret oyu kullanılırken, 8 milletvekili çekimser kaldı. 25 boş oy kullanıldığı açıklandı.
Teklifin gece geç saatlerde gündeme gelmesi bekleniyordu. Ancak Halkların Demokratik Partisi'nin (HDP) Ekonomi Bakanı Mustafa Elitaş hakkında verdiği gensoru önergesini geri çekmesi üzerine görüşmeler başladı. Anayasa’ya geçici madde eklenmesine ilişkin teklifin ikinci tur görüşmesi 20 Mayıs Cuma günü yapılacak.

Anayasa değişikliği teklifinin referanduma gitmeden kabul edilmesi için 367 milletvekilinin lehte oy kullanması gerekiyor. Genel Kurul'da 330-367 arasında oy çıkması halinde ise kararı Cumhurbaşkanı Erdoğan verecek. Cumhurbaşkanı teklifi yeniden görüşülmek üzere meclise gönderebilecek veya teklifin referanduma götürülmesine karar verebilecek.

Meclis kayıtlarına göre, yarısından fazlası HDP'lilere ait olmak üzere toplam 619 fezleke bulunuyor. Bu dosyalarda CHP’den 51, HDP’den 50, AKP’den 27, MHP’den 7, bir de bağımsız milletvekili olmak üzere toplam 136 milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması isteniyor.

TBMM'de mayıs başında dokunulmazlıkların kaldırılmasının görüşüldüğü Anayasa Komisyonu'nda kavgalı geçen görüşmeler sonrası dokunulmazlık teklifinin 1. ve 2. maddesi AKP, CHP ve MHP'nin oylarıyla kabul edilmişti. Teklif Genel Kurul'dan da geçerse HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu ve MHP lideri Devlet Bahçeli'nin de aralarında bulunduğu 136 milletvekilinin dokunulmazlıkları kaldırılacak.

Anayasa değişikliği önerisinin maddelerine geçilmesi için yapılan ilk oylama sonuçlarına kulislere yansımaları ve bundan sonrasına ilişkin olasılıklar şöyle değerlendiriliyor:

Referandumsuz kabul zor: Oylama sonucuna bakıldığında “ret'' oyu vereceğini açıklayan HDP dışındaki 3 parti resmi söylemlerinde “kabul'' oyu kullanacağını açıkladı. 3 partinin sandalye sayısı dikkate alındığında referandumsuz kabul için gerekli olan 367’nin üstünde “kabul'' oyu çıkması gerekiyordu. Ancak ilk oylama sonucuna bakıldığında bu rakamın çok altında kalındı ama 330 olan referandumlu kabul için gerekli çoğunluğa ulaşıldı. “Hayırcı'' HDP’den 52 milletvekili oylamaya katıldı. Oylama öncesinde CHP’lilerin büyük bölümünün “ret'' oyu kullanacağı biliniyordu, nitekim bu oylamaya da yansıdı ve ret sayısı 155 oldu. İkinci tur oylamada CHP’lilerin tavır değiştirmesi beklenmiyor. Bu durumda, anayasa değişikliği önerisi en iyi ihtimalle “referandum'' koşullu olarak Meclis’ten geçebilecek.

Ret cephesinden fire olmaz: CHP’nin bu aşamadan sonra tutumunda değişiklik yapması beklenmiyor. Hatta ikinci tur oylamada “ret'' oylarının daha da fazla olması bekleniyor. Çünkü CHP’lilerin bir bölümü, grup yönetimi tarafından sıkı markaja alınan AKP milletvekillerine ret oyu kullanmaları için kabinlere kırmızı oy bırakmak için boş ve çekimser oy kullandılar. İkinci turda da benzer taktik uygulansa bile “ret'' cephesinden fire beklenmiyor.

Geri çekilebilir ya da düşebilir: İlk tur oylamalar genelde “tavşan oylama'' olarak kabul ediliyor. Yani milletvekilleri ilk tur oylamalarda esas “renklerini'' belli etmiyor. Bu çerçevede AKP ve MHP içindeki “retçilerin'' kendilerini gizlemek için ilk tur oylamada “kabul'' oyu kullanmış olmaları mümkün. Dünkü oylamada beklenenin çok altında kabul oyu çıkması, AKP’de yüzlerin asılmasına neden oldu. İkinci tur oylamada AKP’nin yanı sıra MHP’den de firenin artabileceğine dikkat çekiliyor. Değişiklik önerisinin herhangi bir maddesi 330’un altında oy alırsa düşmüş olacak. AKP’nin ikinci turdaki ilk oylama sonucunun 330’un altında çıkması halinde, öneriyi geri çekmesi de olasılıklar dahilinde değerlendiriliyor.

CHP taktik değiştirirse: 2. tur oylamaya ilişkin en büyük süpriz, CHP’nin taktik değiştirmesi olur. CHP, kamuoyu önünde değişikliğin referanduma götürülmesini “kamuoyuna anlatamayız'' gerekçesiyle göze almayabilir. Bu durumda CHP, 2. turda evet oyu kullanabilir.

Ağustos ortasında referandum: Anayasa değişikliğinin ikinci turda yine 330-367 aralığında kabul edilmesi durumunda, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan veto etmediği takdirde, değişiklik zorunlu olarak referanduma gidecek. Erdoğan’ın yasayı, 15 günlük inceleme süresi dikkate alınarak yapılan hesaplamaya göre, ağustos ayının ortasında referanduma gidilecek.