Elektrikte yeni oyun: İade edilen kayıp kaçak bedelleri yeniden tahsil edilecek!

Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu, TBMM''de görüşülmeye başlanan kayıp ve kaçak bedeli başta olmak üzere tarifelerle ilgili düzenlemeler yapan yasa tasarısıyla ilgili yazılı bir açıklama yaptı. Kayıp ve kaçak bedelindeki iadeleri yeniden faturaya ekleyen, açılan davaları yok sayan düzenlemelere ilişkin EMO''nun ayrıntılı saptama ve uyarıları şöyle:

KAYIP VE KAÇAK İADELERİ YENİDEN TAHSİL EDİLECEK

Yargı kararı sonucunda dağıtım şirketleri tarafından iade edilmek zorunda kalan kayıp ve kaçak bedellerinin tüm elektrik abonelerinden yeniden tahsil edilmesi için yasa çıkarılıyor. TBMM'ye sunulan yasa tasarısında; elektrik kullanıcılarından tahsil edilen kayıp ve kaçak bedellerinin bugüne kadar açılan davalar nedeniyle iade edilen bölümü faturalara tekrar yansıtılarak, tüm abonelerden tahsil edilecek. Böylece kayıp ve kaçak bedelini ödemiş olan yurttaşlar, hiçbir kusur ya da sorumlulukları olmamasına karşın dava sonucu iade edilen tutarları da mükerrer olarak yeniden ödeyecekler.

TBMM'de görüşülmeye başlanan Elektrik Piyasası Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı ile kayıp ve kaçak bedeli adı altında 2006-2014 yılları arasında tahsil edilen 33 milyar TL'nin "kanunsuz" olduğu kabul edilmektedir. İlk kez tasarıyla teknik ve teknik olmayan kayıp adı altında kayıp ve kaçak elektrik tanımı yapılmaktadır. Yine dağıtım ve perakende satış hizmetine ilişkin tarifede yer alacak kalemler yasal düzenleme haline getirilmektedir. Bu düzenlemeler de bugüne kadar yasal dayanağı olmaksızın tüketicilerden tahsilat yapıldığını doğrulamaktadır. Tasarının genel gerekçesi serbestleşme ve özelleştirme süreçlerinin elektrik kullanıcılarına yeni maliyetler yarattığını itiraf etmektedir:

"…elektriğin üretimden tüketime doğru akışında üretim, iletim, dağıtım, sistem işletim, piyasa işletim, ithalat, ihracat, satış gibi piyasa faaliyetleri sonucu tüketicilere ulaşması, her bir faaliyet kapsamında niteliğine göre değişik maliyetler ortaya çıkması, tüketiciye sunulan her türlü mal ve hizmette olduğu gibi elektrik için de oluşan tüm maliyetlerin tüketicilere yansıtılması gerekliliği karşısında; maliyet kalemleri olarak kayıp-kaçak bedeli, sayaç okuma bedeli, perakende satış hizmet bedeli, iletim sistemi kullanım bedeli ve dağıtım bedeli tek tek sayılmakta, mevzuat gereği ve uygulamada tüketiciden alınan bu bedellere ilişkin eklenen hükümler ile konunun hiçbir tereddüte mahal vermeyecek şekilde düzenlenmesi amaçlanmaktadır."

Kayıp ve kaçak bedellerinin tahsil edilmesi yasal hale getirilmekle kalmamakta, EPDK'nın keyfiyet içerisinde hedef kayıp ve kaçak oranlarında yapacağı değişiklikler doğrultusunda faturalarda tahsil edilen kayıp ve kaçak bedellerinin artırılmasına da olanak sağlanmaktadır. Tasarıda buna yönelik olarak "Kurulca belirlenen hedef oranlarını geçmemek kaydı ile teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin maliyetler dağıtım tarifelerinde yer alır ve tüketicilere yansıtılır. Teknik ve teknik olmayan kayıplara ilişkin hedef oranlarının tespiti ve değiştirilmesi ile oluşacak maliyetin tarifelerde yer alması ve tüketicilere yansıtılmasına ilişkin usul ve esaslar kurum tarafından çıkarılan yönetmelikle düzenlenir" hükmü getirilmektedir.

Bugüne kadar dava sonucu iade edilen bedellerin yeniden faturalara yansıtılması sağlanmakta; bundan sonra açılan davalarda da hukuksuz olduğu gerekçesiyle kaçak bedellerinin tahsilatına karşı yargının iade kararı vermesinin önüne geçilmek istenmektedir. "Ürün veya hizmet bedeline ilişkin olarak yapılan başvurularda ve açılan davalarda; tüketici hakem heyetleri ile mahkemelerin yetkisi, ürün veya hizmet bedellerinin, Kurumun düzenleyici işlemlerine uygunluğunun denetimi ile sınırlıdır" düzenlemesi yapılmaktadır.

Yine tasarı ile haksız olarak tahsil edilen kayıp ve kaçak bedelleriyle ilgili davaların geriye dönük olarak durdurulması ve uygulamanın yapıldığı dönemdeki yasal mevzuatın değil sonradan çıkarılacak yasa hükümlerinin geçerli kılınması öngörülmektedir. Daha önce açılmış olan davalar sonucunda elde edilen yargı kararları da etkisiz hale getirilerek, icra işlemlerinin geçersiz kılınması, dolayısıyla bedelin iadesine hükmedilmiş olmasının geçersiz kılınması söz konusudur. Hukukun genel ilkeleri ve hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmayan bu düzenleme açıkça Anayasa'ya aykırılık taşımaktadır.

Daha önce Anayasa Mahkemesi'nce iptal edilmiş olmasına karşın özelleştirilen kömür santralleri başta olmak üzere özelleştirilen ve özelleştirilecek olan santrallara çevre yatırımı açısından muafiyet yeniden getirilmektedir. Anayasa Mahkemesi kararını yok sayan düzenleme ile 31 Aralık 2019 tarihine kadar tanınan muafiyete göre bu santrallara çevreye ne kadar zarar verirlerse versinler faaliyetleri durdurulmayacak ve idari para cezası uygulanmayacak.

Yine tasarıdaki bir düzenleme ile nükleer santrallar başta olmak üzere uluslararası anlaşma ile yapılan üretim tesislerinin; inşaat için gerekli izin, onay, lisans, ruhsat ve benzeri belgeler olmaksızın üretim lisansı alabilmesine, lisans almadan üretim tesisi ile ilgili olmayan yapıların inşaatına başlamasına olanak tanınmaktadır. Gerekli olan lisans, izin, onay vb belgelerin alınamaması durumunda yapılan inşaatlar nedeniyle, özel ya da kamu mülkiyetinin ihlal edilmesi ile doğaya geri dönüşü olmayan zararların verilmesi söz konusu olacaktır. Karşılanabilecek durumda olan zararları da kimin, nasıl karşılayacağı sorunu doğacaktır.

AKP iktidarının yaptığı bu düzenleme, kayıp ve kaçak bedelinin düşürülmesine yönelik şirketleri özendirici, zorlayıcı hiçbir düzenleme içermezken; yurttaşları cezalandırmaktadır. Hukuku, Anayasayı, yasaları, yargı kararlarını hiçe saymaktadır. AKP Hükümeti'ni hukuka saygıya davet ediyor, TBMM'deki milletvekillerine bu yasaya geçit vermemeleri için çağrıda bulunuyoruz.