Fakir Baykurt: 27 Mayıs özgürlükçü 1961 Anayasasını getirdi

Tahir Şilkan
Roman ve öyküleriyle önemli edebiyat armağanlarını kazanmış bir yazar olan Fakir Baykurt, 14 roman, 10’u aşkın öykü, 8 cilt özyaşam ve düşünce yazılarının yer aldığı kitapların yanı sıra çocuk kitapları da yazmıştır.

Fakir Baykurt romanlarında ve öykülerinde önce köylülerin toprakla mücadelesini, tarım emekçilerinin üretici gücünü, bu gücün farkında olamamışlığını, toprakların yetersizliğini, toprak için suyun önemini, köylülerin yaşamını benzersiz portreler yaratarak anlatmıştır. Köylüler için eğitimin ve sağlık hizmetlerinin yetersizliğini, bu konudaki bilgisizlik ve cehaletin yarattığı sorunları, köy insanlarının en büyük sorununun devlet olduğu gerçeğini ortaya koymuştur.

Fakir Baykurt’un romanlarıyla öyküleri, köyde ve kentte, gurbette, jandarma ve polis baskısını-zulmünü, işkenceyi teşhir eden, devletin egemenlerin hizmetinde vatandaşlarına hizmet değil, zulüm yapan bir aygıt olduğunu, emekçilerin sömürülmesini, bu sömürüden kurtulmak için örgütlenmenin, mücadele etmenin şart olduğunu vurgulayan romanlar ve öykülerdir.

DEMOKRAT PARTİ’NİN DESPOTİK İKTİDARI

Fakir Baykurt, Demokrat Parti'nin iktidar yıllarında ilkokul ve ortaokul öğretmenliği, Gazi Eğitim Enstitüsü öğrenciliği yapmıştır. Aynı yıllarda yazar olarak da tanınmaya başlar. "Yılanların Öcü" romanının Yunus Nadi Roman Ödülü'nü kazanması sonrasında yazdığı düşünce yazılarının Cumhuriyet Gazetesi'nde yayınlanması üzerine iktidarın hışmına uğrayacak ve sürgün edilecek, öğretmenlikten açığa alınacaktır. 

Fakir Baykurt, Yılanların Öcü romanının ödül kazanmasından sonra İstanbul'da evinde ziyaret ettiği Halide Edip Adıvar'ın sorusu üzerine Demokrat Parti iktidarını değerlendirir. 

"Öğretmenlerin yakasından, paçasından tutuyorlar, öğretmenlerin elinden tutan hiç yok! Devlet din eğitimine önem veriyor. İmam Hatip okulları, Kuran kursları açıyor, açılmasını destekliyor. Demokrat Parti iktidarları Atatürk reformlarının ayırdında bile değil. Devlet kasasından para harcayarak cumhuriyet düşmanı gericiler üretiyor. Yirmi yıl sonra Cumhuriyet de Yurt da ciddi sakıncaların içine düşer"

Fakir Baykurt, Demokat Parti'nin "hürriyet , demokrasi" getiren bir parti olarak nitelendirilmesinin gerçeği yansıtmadığını, Demokrat Parti'nin iktidar yıllarını anlatarak gözler önüne serer. Üst üste seçim kazanıp on yıl iktidarda kalmalarına karşın, köylüleri camiyle, minareyle avuttuklarını, karşılarında yer alan partililerle birlikte, basın ve aydınlar, yazarlar üzerinde baskıyı artırdıklarını, sendikaların yok düzeyinde olduğunu, derneklerin silik ve iktidarın güdümünde sessiz olduğunu, memurların, derneklerin siyaset yapamadığını, memurların, öğretmenlerin örgütlenemediğini, emekten yana, işçi sınıfından yana bir tek partinin olmadığını, işçilerden yana söz söylemenin de yasaklanmış olduğunu tespit ediyor.

Köylere biraz minare cami yapmak, buğdaya, pancara, tütüne üç kuruş fazla fiyat vermek dışında halkın temel sorunlarının sürüp gittiğini belirten Fakir Baykurt, Demokrat Parti iktidarının basını, üniversiteleri, orduyu, yargıçları küstürdüğünü, Anayasada yer almayan soruşturma komisyonları kurduğunu, baskıyı alabildiğine artırdığını ifade ediyor.

27 Mayıs öncesi günlerde gençliğin meydanlarda; "olur mu böyle olur mu? Kardeş kardeşi vurur mu? türküsünü söylediğini belirten Fakir Baykurt, Başbakan Adnan Menderes'in bunalımdan çıkmak için uzlaşma aramak yerine, durmadan ona buna çattığını, akademisyenlere hakaret ettiğini, sürekli hırçın ve sinirli bir üslupla konuştuğunu, pek çok kimsenin onun için "ruh sağlığı bozuldu, resmen hasta!" dediklerini anlatıyor.

27 MAYIS’IN BURUK SEVİNCİ

Fakir Baykurt, bu süreç sonunda, Ordunun yönetime el koyduğunu, Hükümetin işine son verilip, Meclis'in dağıtıldığını, siyasi faaliyetlerin durdurulduğunu söyleyerek, bunları doğru eylemler olarak görmediğini ifade ediyor.

27 Mayıs'tan sonra, herkesin bir iyimserlik içerisinde olduğunu, "görün bakın, neler olacak" denmesine karşın, "toprak reformu olacak mı? Köy Enstitüleri açılacak mı? Halkın bilisizlikten, yoksulluktan kurtarılması için önlemler alınacak mı? Yurda dolan Amerikalılara terk edin yurdumuzu, denecek mi? Askerler seçimleri yaptırıp gidecek mi? sorularının yanıtının açık seçik verilemediğini ifade ediyor.

27 Mayıs'ın yukarıda sıralanan soruların yanıtını olumlu biçimde karşılamadığını tespit eden Fakir Baykurt, bu dönemde belli haksızlıkların giderildiğini, 1961 Anayasası gibi özgürlükçü bir anayasa yapıldığını, memurlara, öğretmenlere grevsiz-toplu sözleşmesiz bir sendika hakkı tanınmasının yolunun açıldığını, özgürlüklerin nisbeten genişlediğini, kitapların basıldığını, okuma yazma seferberliği gibi olumlu işler yapıldığını, ancak "sevincinin buruk" olduğunu ifade ediyor.