Haftanın Kitabı: 'Gökyüzü Mavi Siyah'

ABC Kitap'a ulaşmak için iletişim
[email protected]
-------------------------------------------

ABC Kitap editörleri, bu hafta da sizler için, "Yeni Çıkanlar / Editörün Seçtikleri / Haftanın Kitabı / ABC En Çok Satanlar Listesi" kategorilerini oluşturdular.

Editörlerimiz bu hafta yaptıkları değerlendirmede,"Haftanın Kitabı" kategorisinde, John Berger'ın "Gökyüzü Mavi Siyah" adlı kitabını seçti.

Ülkemizde geniş bir okur kitlesinin takip ettiği İngiliz yazar John Berger'ın az bilinen yönü, edebiyata şiirle başlamış olmasıdır. Yaşamı boyunca bu tutkuya sadık kalmış olan yazarın Gökyüzü Mavi Siyah başlığı altında bir araya getirilen şiirleri, aynı zamanda Berger anlatısındaki şiirsel mucizenin kaynaklarını da açıklığa kavuşturuyor. 

Berger roman, deneme, senaryo vb. türlerde yazdıklarında olduğu gibi şiirlerinde de daha çok ezilenlerin, yenik düşenlerin, yerinden yurdundan sürgün edilmişlerin mücadeleye yazgılı yaşamlarına eğiliyor. Tarihin, mekânların, dostlukların ve aşkların; yaşamın parçalı bütünlüğü içinde doğal imgelerin parıltısıyla hikâye edildiği bu şiirler bizi "dünyanın acımasızlığı ve umursamazlığıyla baş edebilecek" en güçlü aracın dile dönmüş şiir olduğuna inanan bilge bir şairin yaşam güncesiyle baş başa bırakıyor. Kaynak dil dışında ilk kez Türkçede yayımlanan Gökyüzü Mavi Siyah, çağdaşımız Berger'a doksanıncı yaş gününde ülkemizden, Türkçeden bir armağan.

John Berger

GÖKYÜZÜ MAVİ SİYAH

Ayrıntı Yayınları

Cumhuriyet Kitap ekinde Cevat Çapan, “Gökyüzü Mavi Siyah'' üzerine şunları söylüyor;

“John Berger şiirlerini “Sözcükler'', “Tarih'', “Göç'', “Yerler'' ve “Sevgilim'' gibi başlıklar altında bölümlere ayırırken insanların hayatlarında kimlerle ve nelerle ilişki kurduğunu, nelerden ve kimlerden yoksun kaldığını, onları birbirlerinden ayıran ve birleştiren yaşantıların neler olduğunu değişik açılardan açıklamaya çalışır. Onun roman, deneme, senaryo vb. türlerde yazdıkları gibi, şiirleri de daha çok ezilenlerin, yenik düşenlerin, ölümcül hastalıklarla boğuşanların çektiklerini ele alsa da, doğanın kendini yenileyen gücüne ve insanın dayanıklılığına duyduğu inanç aynı zamanda daha insanca bir dünyanın yaratılabileceğinin umudunu aşılar okurlarına.

Kendisi şiirin bu gücünü şu sözlerle açıklıyor: “Şiir her şey arasında yakınlık kurarak dilin yaşantıya ilgi duymasını sağlar. Bu yakınlık şiirin çabasının bir sonucu, şiirin yöneldiği her eylem, ad, olay ve bakış açısını bunlar arasında kurduğu yakınlıkla bir araya getirmesinin bir sonucudur. Çoğu zaman dünyanın acımasızlığına ve umursamazlığına karşı çıkarılabilecek şiirin yaşantıya duyduğu bu ilgiden daha dayanıklı bir şey yoktur.''

Berger’ın toplu şiirlerini bir araya getiren Gökyüzü Mavi Siyah, tıpkı öbür kitapları gibi yurtsuzluğa, sömürüye, ezilmişliğe karşı bizi bu durumdaki insanlarla özdeşleşmeye, onlarla dayanışma içinde olmaya çağırıyor.''

208 s. İstanbul 2016

John Berger Kimdir?

John Berger kimdir, İngilizce yazan çağının en etkili sanat eleştirmenlerinden biri olan, senaryo yazarı, belgesel yazarı ve romancı.

John Berger, 5 Kasım 1926''da Londra''da doğdu. Orta sınıf bir ailenin çocuğuydu. Annesi işçi sınıfından, babası, Stanley Berger ise, I.Dünya Savaşısırasında askeri birlikte görevliydi. John da 1944 ve1946 yılları arasında İngiliz ordusunda görev yaptı. Ancak askeri hayata daha fazla dayanamayan Berger, subay olmayı reddettiği ve üstlerine karşı geldiği gerekçesiyle Kuzey İrlanda''ya sürüldü.

Burada kaldığı bir yıl için,''Askere alınmış eğitimsiz ve genç insanların arasındaydım. Bu, işçi sınıfından çağdaşlarımla ilk kez gerçekten tanışmamdı. Onlar için ailelerine ve sevgililerine mektuplar yazardım. Bu ilk kez toplum için yazmaya başladığım dönem olarak görülebilir. Gerçi çok kötü bir yıldı ama şimdi geriye baktığımda beni şekillendiren çok önemli bir deneyim olduğunu görüyorum.'' diyecektir.

Askeriyedeki görevinden ayrıldıktan sonra, bur Akademisi’ne kaydoldu. Kariyerine ressam olarak başlayan Berger, 1940’lı yılların sonlarına doğru Londra’da bir çok sergiye katıldı. Çalışmaları, Londra’nın Wildenstein, Redfern ve Leicester galerilerinde sergilendi.

1948 ve 1955 yılları arasında resim dersleri veren Berger, sanat eleştirmenliği de yapmaya başladı. Bir çok makalesi, haftalık yayınlanan ve sol görüşlü politik bir dergi olan New Statesman’de yayımlandı. 

Modern sanat dünyasında, marxist hümanist pencereden bakan duruşu, onu kariyerinin başında tartışmalara yol açan, kışkırtıcı ve dikkatleri üzerinde toplayan birisi haline getirdi.
1958’de ilk romanı ''Zamanımızın Bir Ressamı'' (A Painter of our Time), sol çevreleri bile kızdıran gerçekçiliği yüzünden, basıldıktan iki hafta sonra toplatıdı.

1972 yılında ''G'' adlı romanıyla da Booker Ödülü’nü kazanan usta yazar, ödül konuşmasında, Booker McConnell’ı, Batı Hint adalarında ticari sömürgecilikle suçladı ve ödülün yarısı Black Panther’lere bağışladığını açıkladı. Bu olaydan sonra Britanya''nın en radikal kişileri arasına giren Berger, Britanya’yı terkederek Fransa''ya taşındı (1962).

Yazılarında sosyolojik özellikler ağır basan yazarın diğer önemli eserleri arasında, ''Şanslı Adam'' (A Fortunate Man) (1962), ''Ve Yüzlerimiz, Kalbim, Fotoğraflar Kadar Kısa'' (And Our Face, My Heart, Brief as Photos) (1984) sayılabilir. Gezi günlükleriyle anılardan oluşan bu eserler, felsefeyle fotojurnalizmi etkileyici bir biçimde buluşturur.

Kimi yapıtlarına örnekler:

Şanslı Adam (A Fortunate Man)
Sanat ve Devrim (Art and Revolution)
Görme Biçimleri (Ways of Seeing)
Yedinci Adam (A Seventh Man)
Picasso'nun Başarısı ve Başarısızlığı (The Success and Failure of Picasso)
G.
Ve Yüzlerimiz, Kalbim, Fotoğraflar Kadar Kısa (And Our Faces, My Heart, Brief as Photos)