Haftanın Kitabı: Nilgün Marmara'nın 'Defterler'i

Nilgün Marmara
DEFTERLER
Everest Yayınları
Nilgün Marmara'nın günlüklerinin, "Kırmızı Kahverengi Defter" adıyla izinsiz bir şekilde yayınlanmasından itibaren başlayan yanlış anlamalar, yersiz kuşkular, haksızlıklar, aşırı yorumlar silsilesine bir son vermek amacıyla eksiksiz olarak yayınlanan Defterler, Nilgün Marmara ile ilgili soru işaretlerini ortadan kaldırıyor.

Defterler ile Nilgün Marmara adı etrafında dönen spekülasyonlar, yalan haberler, yanlış ithaflar sona eriyor.

Radikal Kitap ekinde İpek Özbey “Defterler''e ilişkin ve Nilgün Marmara için şöyle diyor;
“Cemal Süreya ona “Zelda'' diyordu. Amerikan caz çağına da göndermeyle Scott Fitzgerald’ın çılgın karısı Zelda gibi... Ece Ayhan’ın dostu, İlhan Berk’in Nilgün’ü... 13 Şubat 1958’de İstanbul’da doğdu Nilgün Marmara. Boğaziçi Üniversitesi’nde İngiliz Dili ve Edebiyatı okudu. Kısacık hayatında Sylvia Plath’in etkisinin çok büyük olduğu söylendi durdu. Mezuniyet tezinin ''Sylvia Plath’in Şairliğinin İntiharı Bağlamında Analizi’ olması tesadüf olmamalıydı, değil mi?

Mezuniyet tezinde şöyle diyordu: “Plath’ın narin, incinebilir ruhani varlığı ve her şeyin sürekli kirlenişinin iç karartıcı bir şekilde farkında oluşu, onu ölüme sürüklemiştir. Kadınların toplumsal bir hastalığın sonucu olan perişanlığının kurbanı olmuştur...''

1982’de mühendis Kağan Önal ile evlendi. Önal’ın Libya’da çalışması gerekiyordu, Nilgün Marmara da orada, eşinin yanındaydı.  
Ve tarih 13 Ekim 1987... 29 yaşındaydı, Kızıltoprak’ta yaşıyordu. Evi, zamanın ruhuna uygun olarak şairlerin ve yazarların toplanma yeriydi. İşte Nilgün Marmara, o evin penceresinden, altınca kattan, denize ters yönde, bir çığlık bile atmadan ölüme atladı. İntiharı üzerine türlü spekülasyon yapıldı. Aşk dedikoduları bir yandan, manik-depresif olduğu söylentisi bir yandan...
Eşi Kağan Önal, ''Defterler’in önsözünde “Bu kitap aslında hiç yayımlanmamış olmalıydı'' diyor. “Çünkü Nilgün, şiirlerini daktiloya çekmiş, dosyalamış ve ''daktiloya çekilmiş olan şiirleri’ni istersem bastırabileceğimi vasiyet ettiği intihar mektubunu da dosyaların üstüne bırakıp, öyle gitmişti.''
Kağan Önal, bu dosyaları ''Daktiloya Çekilmiş Şiirler ve Metinler’ adıyla yayımlattı. Ancak defterlerini, kâğıtlarını ve notlarını yayımlamayı aklının ucundan bile geçirmemişti.

Bu aslında bir tartışmanın da konusu oldu. Çünkü bu şiirlerin yayımlanmasını takip eden günlerde Günseli İnal, Nilgün Marmara’nın annesi Perihan Marmara’dan notları ve defterleri geri vermek vaadiyle alıyor ve içlerinden seçtiklerini, ''Kırmızı Kahverengi Defter’ adıyla yayımlatıyor. Uzun yıllar “Nilgün’ün defterleri benimdir'' konulu tartışma sürüyor, uzadıkça da büyüyor.

Kağan Önal, defterlerin büyük bir bölümünün yazıldığı sürenin, yani Nilgün Marmara’yla Libya’da geçirdiği yaklaşık bir yılın Günseli İnal’ın yayımlattığı versiyonunda olmadığını (bir kelime oyunu içeren bir sayfası dışında!) söylüyor. Ve bunun sevimsiz sonuçlara yol açtığını… “Basit ve şartlar bilinerek okunduğunda gerçekten komik bir kelime oyununun, kronolojisinden ve en önemlisi yazıldığı ortamdan soyutlanarak tek başına bırakılması, bir çeyrek asır boyunca beni, Nilgün’ün, en iyi durumda duyarsız ve maço kocası, en kötü durumda ise ölümünün şüphelisi gibi görmek (ve göstermek) isteyen herkesin dayanağı oldu.''

Nilgün Marmara’nın ilk kez tam haliyle yayımlanan ''Defterler’ine baktığımızda büyük bölümünün Libya’da yazıldığını görüyoruz. Orada ciddi gözlemlerine eşlik eden çoğu zaman karanlık ruh haliyle kaleme aldıklarında şantiye hayatının içindeki ''şair’le tanışıyoruz. Ve evet, çöle ne zor dayandığının defalarca altını çiziyor Nilgün Marmara: “Deniz çok güzel -zaten deniz de olmasaydı buraya zor dayanılırdı sanırım. İnsanların hepsi kıro, bunlar hangi okullarda ne zaman neler okumuş ve nasıl böylesine ilkeller; buna şapkalar uçar! O güzel koyda tek başına yürümenin denize girmenin de olanaksız olduğunu öğrendim çünkü tatlı Araplar ''kadınlara’ saldırıyorlarmış, hatta kimi zaman yanlarında ''erkek’ olsa bile.''''

Defterler, gündelik yaşama, çevresine, ilişkilerine bakışını yansıtarak, şimdiye kadar bilinenden, varsayılandan farklı bir Nilgün Marmara portresini de gözler önüne seriyor. 

Günlükleri bir araya getiren Defterler'in ardından, şairin geride bıraktığı notlar, yazılar ve fragmanlardan oluşan Kağıtlar yayınlanacak.

535 s. İstanbul 2016