Haftanın Kitabı: Tarihçilerin Kutbu Halil İnalcık

Halil İnalcık
TARİHÇİLERİN KUTBU
“Halil İnacık Kitabı''
Söyleşi:Emine Çaykara
İş Bankası Kültür Yayınları

25 Temmuz 2016’da yitirdiğimiz 'Tarihçilerin Şeyhi' Prof. Dr. Halil İnalcık'ın hayatının ilk kez kitaplaşmış halidir “Tarihçilerin Kutbu''.

Kendisiyle yapılan uzun konuşmalarla, tarihe adanan ve bir dönemi anlatan çok önemli bir kaynak.

Fotoğraflarla zenginleşen 614 sayfalık, bir çırpıda okunan akıcı kitap...

Emine Çaykara kitabın önsözünde Halil İnalcık’a ilişkin şöyle diyor;

“Ömrünü tarihe, özel olarak Osmanlı tarihine vermiş, bu alanda yerleşmiş pek çok yanlışlığı düzeltmiş, tarihin bilinmeyen gerçeklerini ulaşılması en zor belgeleri konuşturarak dünyaya sunmuştu…Hayal edebilmemizi kolaylaştırmak için…Yatarken gözünün önüne geçmiş yaşamın kahramanları-olayları geliyor, bazen onları, yani “okuması, yazması gereken belgeleri'' düşünmekten uyuyamıyor, sabah uyandığında kahvalytısını ettikten sonra hemen tarihle ilgili kitaplara-belgelere dönüyor ve bazen aynı evde yaşamını geçirdiği eşiyle üç gün konuşmadığı oluyor… Bunu bir tutukuya ve misyona dönüştürüyor…Kendi hayatına dair soruları cevaplarken dahi yanlış bilgi verme endişesiyle yıllarca sakladığı kişisel bilgilere başvutuyor…''Nasıl tarihçi olunur''u bana kendi hayatını anlatırken de gösteriyor…''Nasıl hoca olunur''u ise daha sonra öğrencileriyle “Halil bey''değişlerindeki sıcaklığı göreceğim.''

Radikal Kitap ekinde Bedia Ceylan Güzelce ise Halil İnalcık’a ilişkin şöyle yazıyor;

“UNESCO’nun ''Dünya Tarihi’ kitabının 18. yüzyıl cildinin beş editöründen biri olan, dünyanın sayılı tarihçileri arasında yer alan Prof. Dr. Halil İnalcık hocamızı 25 Temmuz 2016 günü kaybettik. Bundan yedi yıl evvel, o Ankara gününde yaptığımız o röportajda konuştuğumuz meseleler bugün hâlâ geçerliliğini koruyor.

Son dönemde adı sıkça duyulan Osman Gazi’ye dair soruma şöyle bir yanıt vermişti mesela, “Tarih yazıcıları, Osmanlı imparatorluğunun ecdadı oldukları için Osman Gazi’ye birçok sıfat ve hikâye atfediyorlar. İşte yok efendim, hanedanının çocuklarının dünya hâkimi olacaklarını rüyasında görmüş gibi... Mesela derler ki Osman Gazi Sultan oldu, Han oldu. Halbuki olmadı, çünkü o günkü yapıda bir hiyerarşi var buna göre öyle birdenbire Sultan olamaz. Bunlar daha sonradan Âşık Paşazade tarafından ilave edilmiş. Fakat bunun yanında İshak Fakih’ten aktarılmış doğru bilgiler de var. Önemli olan bu ikisini ayıklayabilmek. Maalesef Colin Imber gibileri bu masallara bakarak, bir tarih çıkarılamayacağını iddia ediyorlar. O zamanlar Osman’ı gören birisinin bilgilerine sahip olabileceğimizi göremiyor, kabul edemiyorlar. Ancak o zamanki tarih anlayışı, gerçek olaylarla birlikte birtakım, abartılı şeyler de eklenerek yazılıyor.''''

HALİL İNALCIK KİMDİR?

1916’da İstanbul’da doğan Halil İnalcık, aslen Kırım Tatarı bir ailenin oğlu. Yüksek öğrenimine 1935’te Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’nde başladı, 1947’te Türk Tarih Kurumu üyeliğine seçildi. 1949 yılında burslu olarak İngiltere’de eğitimine devam etti, 1951’de Türkiye’ye döndü. 1952’de profesörlük unvanını elde etmeden önce Osmanlı hukuku ve sosyal hayatı üzerine çalışmalar yaptı.

Profesörlük unvanını ''Viyana Bozgun Yıllarında Osmanlı-Kırım İşbirliği’ çalışması ile elde etti. 1956-57 yıllarında Harvard Üniversitesi’nde araştırma görevlisi olarak çalıştı. 1972’de Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi’nden emekli olunca, Chicago Üniversitesi’nce davet edildi ve 15 yıl Amerika’da öğrenci yetiştirdi. 1978’de Princeton Üniversitesi’nde düzenlenen Osmanlı İmparatorluğu’nda Millet Sistemi üzerindeki kongrede ''Ottoman Archival Materials on the Millets’ bildirisini sundu. Bu bildiri ile akademik dünyanın ilgisinin Osmanlı tarihine yoğunlaşmasını sağladı.

ABD’de ve İngiltere’de birçok üniversitenin bilim kurullarından davet aldı. 15 yerli ve yabacı üniversiteden fahri doktora aldı. Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyesi, American Academy of Arts and Asciences, Sırp, Arnavut akademileri onu bilim kurullarına danışman seçti. American Historical Association Şeref Üyesi seçti.

UNESCO’nun ''Uygarlık Tarihi’ adlı altı ciltlik kitabının beşinci cildini Peter Burke ile birlikte yazdı. 1992’de Bilkent Üniversitesi tarafından Tarih Kürsüsü’nü kurmak üzere davet edildi. 1991’de Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı tarafından Yüksek Hizmet Madalya ve Diploması’na layık görüldü. 2002 yılında ise Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’nü aldı.

616 s. İstanbul 2015