Helikopter kazaları engellenebilirdi iddiası

ABC Haber Merkezi

Şırnak'ın Uludere ilçesi Şenoba beldesinden kalkan ve Türk Silahlı Kuvvetleri'nin açıklamasına göre yüksek gerilim hattına takılıp 13 askerin şehit olmasına neden olan helikopter kazasıyla ilgili farklı iddialar ortaya atılmaya başlandı.

TSK'nın envanterinde bulunan Cougar tipi helikopterin yanı sıra pek çok helikopterin geçmiş senelerde gerilim hattına takılıp düştüğü görülüyor. Bu kazalar sırasıyla şöyle:

YÜKSEK GERİLİM HATTININ BEDELİ
10.08.1993 tarihinde Tunceli'de bir Jandarma S-70 Blackhawk tipi helikopter yüksek gerilim hattına takılıp düştü. Kazada 3 asker yaşamını yitirdi.

12.11.1996 tarihinde Van'ın Gevaş ilçesinde S-70 Blackhawk tipi helikopter yüksek gerilim hattına çarparak düştü.  Kazada 10 asker yaşamını yitirdi.

14.09.1997 tarihinde Van'da bir  S-70 Blackhawk tipi helikopter yüksek gerilim hattına çarparak düştü. 6 asker yaşamını yitirdi.

16.03.2006 tarihinde Erzincan'ın Sansa Deresi bölgesinde UH-1 tipi helikopter yüksek gerilim hattına takılarak düştü. 5 asker yaşamını yitirdi, 1 asker yaralandı.

10.04.2006 tarihinde Kocaeli'de UH-1 tipi helikopter düşük görüş mesafesiyle uçarken bir fabrikaya denk geldi ve çarparak düştü. 4 asker yaşamını yitirdi.

11.10.2012 tarihinde Diyarbakır'ın Lice ilçesinde S-70 Blackhawk tipi helikopter kalkış sırasında elektrik aktarım telelrine takılarak düştü. 1 asker yaşamını yitirdi, 7 asker yaralandı.

17.12.2013 tarihinde Ankara Gölbaşı'nda S-70 Blackhawk tipi helikopter yüksek gerilim hattına takılarak düştü. 4 asker yaşamını yitirdi.

KAZALAR ENGELLENEBİLİR MİYDİ?
Gerilim hatlarının niye önceden fark edilmediği önemli bir husus. kokpit.aero adlı havacılık sitesine göre, yerden rahatlıkla görebileceğiniz yüksek gerilim hattı veyla elektrik telleri, havada pilotlar tarafından fark edilmesi çok zor. Özellikle askeri helikopterler alçaktan uçtuğu ve heliport dışında araziye inip kalktığı için tel tehlikesiyle sık sık karşılaşıyor. Bunun önlenmesi için Türkiye’de bir çok bölgede yoğun helikopter uçuşlarının yapıldığı alanlarda elektrik tellerinin üzerine kırmızı veya parlak renkte toplar takıldı. Ayrıca yüksek gerilim hatlarının direkleri de boyandı.

Bir çok helikopterin ön bölümünde hem üstte hem de altta tel kesen makas sistemleri yer alıyor. Kokpitin önünde yer alan koruyucu yüzey, telin kayarak kokpitin üzerinde veya altındaki makasla telin temasını sağlıyor. Bu sistem telin kesilmesini ve helikoptere zarar vermesini önlüyor.

Tüm bu önlemlerin yine de kazaları engelleyemediği görülüyor. Dünyada geliştirilmiş pek çok sistemin bu tip kazaları engelleme noktasında kesin çözüm sunduğu uzmanlar tarafından dile getiriliyor.

TSK UYARI SİSTEMİNİN İMZASINI 2010'DAN BERİ NİYE BEKLETİYOR?

Son yıllarda gelişen uyarı sistemleri, GPS olarak adlandırılan küresel konumlandırma sistemleri ile birlikte çalışıyor. Arazi üzerindeki gerilim hatları, uçuş rotasına gören yükseltiler için önceden pilotlar hem görsel hem de sesli olarak uyarılıyor. Savunma Sanayi Müsteşarlığı, 2010 yılında askeri helikopterlere HETS olarak adlandırılan Helikopter Engel Tespit Sistemi (HETS) takılması için çalışmalara başlamıştı. İhale, 2014 yılında acil ihtiyaç nedeniyle hazır alıma çevrilmişti. Şırnak’ta düşen Cougar helikopterinde HETS’in olup olmadığı bilinmiyor. Buna rağmen geçmişte yaşanan ve 34 kişinin ölümüne sebep olan kazaların basit bir sistemin helikopterlere entegre edilmesiyle engellenebileceği görülebiliyor.

Yüksek gerilim hattı tipi tehlikelere karşı erken uyarı sistemleri konusunda Savunma Sanayi Müsteşarlığı'nın çalışmalar yaptığı biliniyor. Müsteşarlığın sitesine girildiğinde 'Helikopter Engel Tespit Sistemi Projesi' adı verilen çalışmanın 172 helikopter için 2010'dan beri imza aşamasında bekletildiği görülüyor. 2014 yılında acil alım ibaresi konulmasına rağmen projeye, bugüne kadar hangi adımların atıldığı net değil. Sistemin özellikle ucuz maliyetli olduğu ve niye bekletildiği soruları ise kamuyounda dünden beri yankı bulmaya başladı.