Hücrede ölümden önceki son şarkı; Andreas Baader, Eric Clapton ve Gerard Richter... Ya da RAF senfonisi

Murat Bjeduğ 

Almanya’da Nazizm iç dinamiklerin anti-nazi mücadelesiyle yıkılmadı.1945 yılında savaşın Almanya aleyhine sonlanması ve Hitler’in intihar etmesi ile Nazi iktidarı çökertildi. Yani dış dinamiklerin belirleyici olduğu bir gelişmeydi Nazi hükümetine son veren. Ama Nazizm bir ideoloji olarak hafızalardan, tahayyüllerden,  silinemedi. Hitler hayranlığı, Yahudi alerjisi, Alman endüstriyel kalkınmasında gösterilen başarının narsizmi, SS geçmişine derin bir nostalji duyan savaş sonrası kuşağın Nazi ideoloji ve kültürünü her an tedavüle geçirecek varisler yetiştirme çabasının meyve vermiş olması Nazizmin etkilerinin ciddiye alınması gerektiğini gösteren emarelerdir. Son 20 yılda neo-nazilerin kundaklamaları sonucu evleriyle birlikte yanarak ölen, vurularak öldürülen Türkiyeli insan sayısı herhalde 20’yi aşmıştır. Tacizleri, aşağılamaları ise istatistikleri bulunmadığı için belirtmek de mümkün olmuyor.

Sadece bu da değil. Alman Milli Takımı’nın başarılı futbolcularından ve 1990 Dünya Kupası şampiyonu olan takımın değişmez elemanı Rudi Völler, bir karşılaşma sırasında Hollanda Milli Takımı’nın banko isimlerinden Rijkaard ile sert bir pozisyon sonrası Rijkaard’ın üstüne son derece çirkin bir şekilde tükürmesi üzerine irkiltici bir tepki verdi:
“Hitler haklıymış!''

Gazetelerde okuyunca çok şaşırmıştık, çünkü Völler nazi karşıtı bir futbolcu olarak biliniyordu.Tabii eğer gazetelerin yazdığı doğruysa.

Dikkat çekmek istediğim ve son derece tehlikeli bulduğum nazi kültürel kodunun gündelik hayattaki tezahürü budur işte. “Hitler haklıymış'' tepkisi olarak derhal zehirli bir sarmaşık halinde yeşerebiliyor. Nazi gen mirası önemli bir kesim Alman’da da, derin Alman bürokrasisinde de potansiyel olarak bir kılcal damar halinde mevcuttur denilebilir.

Çarpıcı bir vaka olarak bilinmesinde yarar var. Avukat olan Horst Mahler, başlarda Kızıl Ordu fraksiyonu çevresinde yer almıştı. İlerleyen zamanlarda neo-nazi namlı biri olmuştur. “Heil Hitler'' sloganını atıp Hitler selamı verdiği için hapis cezası almıştır.

Bu tespiti yaparken, koca bir Almanya anti-nazi, anti-faşist sol mücadele tarihini, bu mücadelenin nazi ideolojisine karşı, toplumu o ideolojiye ve kültüre karşı tavır geliştirme ve nazizmi mahkûm etme çabalarını ve amacı doğrultusunda ileri seviyeye gelme başarısını; ayrıca bu mücadelenin kesintisiz, gevşetilmeden hâlâ verilmekte olduğunu elbette akıldan çıkarmamak gerekir.

Bu konuda, daha çarpıcı ve somut bilgi edinmek isteyenler için, İletişim Yayınları’ndan çıkan Wolfgang Schorlau’nun  iki kitabını okumalarını öneririm:

Mavi Liste ile Münih Komplosu

Karanlık cinayetlerin nasıl Kızıl Ordu Fraksiyonu'na (RAF) mal edilmeye çalışıldığı, bunun için organizasyonların yapılıp medya ve hukuk sisteminin nasıl manipüle edildiği gayet somut ve yansız bir tutumla anlatılıyor.

Daha da derinlikli ve etraflıca bilgi ihtiyacı duyanlar Uwe Timm’in romanlarında da dönemin atmosferi, bireylerin ruh hali ve 68’lilerin iç ilişkilerine dair düşünsel yelpazelerini genişletebilecek salt edebi kurgu olmayan ve toplumsal gerçekliğe tekabül eden olguları dağarlarına katabilirler.

Andreas Baader, Eric Clapton, Gerard Richter

Andreas Baader hücresinde ölüm anından önce pikabında bir plak dinliyordu: There's One In Every Crowd. Eric Clapton’a ait olan bu uzunçaların açılış şarkısının adı Jesus Coming Soon. Pikabın iğnesi şarkının ortasında durmuş. Belli ki infaz sonrası pikabın fişi çekilmiş veya durdurulmuş.

Şarkı ile Baader’in hücresinde başına gelen, tuhaf bir ironidir. Fakat tuhaf ve yürek sızlatıcı vakalar bununla da bitmiyor.

Gerard Richter, Almanya’nın dünya resim sanatında önemli yeri olan çok ünlü ve büyük bir ressamıdır. Soyut çalışır ekseriyetle. Gerard Richter, RAF konusunda, iki yazıdır görsellerini de sunduğum trajedilerine karşı çok duyarlı bir tutum geliştirme cesaretini göstermiş; medyada da tavrını gayet net ortaya koymaktan çekinmediği gibi o trajediyi sanatıyla ölümsüzleştirmiştir. Aşağıda izlenebilir.

Eric Clapton, bir Gerard Richter hayranı ve koleksiyoneridir aynı zamanda. İki yıl evvel koleksiyonundaki ressama ait soyut resim tablosunu 34 milyon dolara satmıştı. O resmin görseli şu:

Andreas Baader, Eric Clapton ve Gerard Richter arasındaki adeta metafizik bağlantılar, insanı hüzünlendiriyor. Gerard Richter en son Londra’da, 2012 tarihindeki sergisinde RAF önderlerinin resimlerini sergilemişti.

Vietnam, RAF, 68

Bir önceki bölümde My Lai katliamına kısaca değinmiş, bir görsel kullanmıştım. Aslında yakından ilgilenenlerin bildiği gibi, ABD saldırıları ve işgali sırasında masum Vietnam halkının yaşadıkları sinema filmlerinde hakkı verilerek işlenmişti. 60’lar ve 70'ler kuşağının ayağa kalkması sadece anti-emperyalist görüşlerinden kaynaklanmadı. Yüksek insani erdemlere de sahip olan bu insanların Türkiye de dâhil dünyanın birçok ülkesinde şiddetli protestolarının önemli sebeplerinden biri de insanlık dışı ABD emperyalizminin Vietnamlı olmak ve köyünde yaşıyor olmaktan başka bir suçu!? olmayan bu nazik ve narin insanlara uyguladığı vahşet oldu.

Daha iyi algılanabilmesi için iki fotoğrafı aşağıda göreceksiniz. İlk fotoğrafa dikkatle bakın lütfen. Vietkong gerillası olduğu şüphesiyle katledilmiş bir Vietnamlı kadın görülüyor. Korkunç bir fotoğraf. Ama yine de dikkatli bakılmasını istemem, detayın gözden kaçma ihtimalini önlemek içindir. Çünkü, şapkanın hemen altında, bedenden fırlamış beyin görülecektir. Ulrike Meinhof’un da beyninin bedeninden gizlice çıkarıldığını yazmıştım. Egemenler dünyanın her yerinde isyancıların silahlarından çok beyinlerinden korkuyorlar. İkinci fotoğraf ise My Lai katliamından bir detay.

RAF niçin özgül bir kalkışma deneyimidir?

Alman kimliğinin Naziler tarafından bir mit haline getiren milliyetçiliğine-şovenizmine karşılık RAF çok net ve tam karşıdan bir tavır alıştır aynı zamanda. Red Armee Fraktion (RAF), Almanya’da komünist kesimce de son derece sert eleştirilmiş, solun farklı grupları da tenkitlerde bulunmuşlardır. Ama bir Nazi kültü olan Alman olmak, Komünist Parti’nin bile kurtulamadığı bir Nazi kültürünün etkisini gösterir. Çünkü ilkin Alman Komünist Partisi, daha sonra Almanya Komünist Partisi adını alan bu yaşlı kurumun Alman takıntısına karşı Red Armee Fraktion’un ne adında, ne de söyleminde nazi kültürünün bu emaresi okunmaz; yoktur çünkü.

Japon Kızıl Ordu, İtalyan Kızıl Tugaylar ile de bu nüans gibi algılanan ama çok derin bir ayrışma olan farkla özgünleşir.

Türkiye’ deki dönemdaş yapılarla farkı şudur. Türkiye’deki hareketler devrim ve sosyalizm amacı için kitleselleşme ve partileşmeyi bir stratejik hedef olarak programlarına almışlar ve bu yönde yoğun çalışmışlardır. Öğrenci gençliğin yanı sıra kırsal alanlara da, fabrikalara da, gecekondulara da, işçi havzalarına da yönelmişlerdir. RAF ise partileşmek ya da kitleselleşmek gibi bir evreyi gündemine dahi almamış, benimsememiş;  emperyalizmle doğrudan savaşan bir gerilla grubu olarak varlığını sürdürmüş ve bu özelliğiyle dramatik bir son yaşayarak ok gibi girdiği tarih sahnesinden çekilmiştir.

Bitmeyen RAF kini

Son bir görsel ile yazıyı bitiriyorum. Yürek dayanmıyor çünkü. Ama bunların da bilinçlerde, hafızalarda yer alması gerekiyor. Red Armee Fraktion’un üçüncü nesil militanlarından biri Alman polisi tarafından pusuya düşürülerek öldürülmüş ve cinayetin örtbas edilmesini sağlamak için tren rayının üzerinde bırakılarak geçecek olan trenin bedenin parçalaması amaçlanmış, ama hem cinayet görüntülenmiş, hem de insanların müdahalesi ile komplo boşa düşürülmüşütr. Bu fotoğraftan yarım saat sonra RAF militanı Wolfgang Grams yaşamını yitirmiştir.

RAF'ın efsane haline gelen iki lideri Anreas Baader ve Ulrike Meinhof, devrimci bir örgüt ve gençlik lideri olmalarının yanı sıra dönemlerinin en önemli entelektüelleri arasındaydı. Yaşamlarını insanlığa adayan kahramanlar olarak görüldü ve çok sevildiler.