Partili cumhurbaşkanı maddesi 340 oyla kabul edildi

AKP ve MHP'nin uzlaşısıyla Genel Kurul'a sunulan 18 maddelik anayasa değişikliği teklifinin en kritik maddeler olarak kabul edilen partili cumhurbaşkanını mümkün kılan 7. maddenin oylanması yapıldı. Partili cumhurbaşkanlığı maddesi 340 oyla kabul edildi.

TBMM Genel Kurulu'nda anayasa değişikliği teklifi görüşmeleri devam ediyor. Genel Kurul, saat 14.00'te Meclis Başkanvekili Ahmet Aydın başkanlığında toplandı. Kabul edilen 6. ve 7.maddenin ardından Genel Kurul'da 8. madde görüşülecek.

Anayasa değişikliği teklifinin 6. maddesinin oylamasına 483 milletvekili katıldı. Oylamada 343 kabul, 137 ret oyu kullanıldı. Oylamada 2 boş, 1 geçersiz oy çıktı.

Anayasa değişiklik teklifinin 7. maddesine 340 kabul, 136 ret oyu verildi. 482 milletvekilinin katıldığı oylamada 4 boş, 2 geçersiz oy çıktı.

7. MADDE NEYİ İÇERİYOR?

Anayasa değişiklik teklifinin yedinci maddesinde, yürürlükte olan “Cumhurbaşkanı seçilenin, varsa partisi ile ilişiği kesilir ve Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.'' ifadesi anayasadan çıkarıldı. Meclis’te kabul edilen anayasa teklifi şu şekilde:

MADDE 7- 2709 sayılı Kanunun 101 inci maddesi başlığıyla birlikte aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“A. Adaylık ve seçimi

MADDE 101- Cumhurbaşkanı, kırk yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip, Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilir.

Cumhurbaşkanının görev süresi beş yıldır. Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir.

Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde beşini almış olan siyasi partiler ile en az yüz bin seçmen aday gösterebilir.

Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeliği sona erer.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy almış iki aday katılır ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday Cumhurbaşkanı seçilir.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan birinin herhangi bir nedenle seçime katılmaması halinde; ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılır. İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılır. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde Cumhurbaşkanı seçilir. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, sadece Cumhurbaşkanı seçimi yenilenir.

Seçimlerin tamamlanamaması halinde, yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut Cumhurbaşkanının görevi devam eder.

Cumhurbaşkanlığı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenir.'' 

6.MADDE NEYİ İÇERİYOR?

TBMM'nin bilgi edinme ve denetim yollarına ilişkin maddesindeki değişiklik ile yasamanın belli bir konuda Meclis Araştırması yapması, Genel Görüşme açarak Genel Kurulda görüşmesi ve milletvekillerinin, cumhurbaşkanı yardımcıları ile bakanların cevaplaması istemiyle yazılı soru sorması yeniden düzenleniyor.

Buna göre, TBMM, Meclis Araştırması, Genel Görüşme, Meclis Soruşturması ve Yazılı Soru yollarıyla bilgi edinme ve denetleme yetkisini kullanacak. Gensoru, denetleme yetkisinden çıkarılacak.

Meclis Araştırması, belli bir konuda bilgi edinmek için yapılan incelemeden ibaret olacak.

Genel Görüşme, toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulunda görüşülmesi şeklinde gerçekleştirilecek.

Yazılı Soru, en geç 15 gün içinde cevaplanacak. Milletvekilleri, yazılı soruları bakanların yanı sıra cumhurbaşkanı yardımcılarına da yöneltebilecek.

Meclis Araştırması, Genel Görüşme ve Yazılı Soru önergelerinin verilme şekli, içeriği ve kapsamı ile araştırma usulleri Meclis İçtüzüğü ile düzenlenecek.

7. MADDE NEYİ İÇERİYOR?

TBMM Genel Kurulunda, anayasa değişiklik teklifinin "cumhurbaşkanının adaylığı ve seçimini" düzenleyen yedinci maddesinin görüşmelerine başlandı. 

Maddeyle, anayasanın, cumhurbaşkanının nitelikleri ve tarafsızlığına ilişkin maddesi ile seçimine yönelik maddeleri, "adaylık ve seçim" başlığı altında birleştiriliyor.

Cumhurbaşkanı, 40 yaşını doldurmuş, yükseköğrenim yapmış, milletvekili seçilme yeterliliğine sahip Türk vatandaşları arasından, doğrudan halk tarafından seçilecek.

Cumhurbaşkanının görev süresi 5 yıl olacak. Bir kişi en fazla iki kez cumhurbaşkanı seçilebilecek.

Teklifle, mevcut anayasadaki cumhurbaşkanlığına aday gösterilmesinde 20 milletvekilinin yazılı teklifini arayan hüküm kaldırılıyor.

Ayrıca en son yapılan milletvekili genel seçimlerinde geçerli oylar toplamı birlikte hesaplandığında yüzde 10'u geçen siyasi partilerin ortak aday gösterebilmesi hükmü de değiştiriliyor. Cumhurbaşkanlığına, siyasi parti grupları, en son yapılan genel seçimlerde toplam geçerli oyların tek başına veya birlikte en az yüzde 5'ini alan partiler ile en az 100 bin seçmen aday gösterebilecek.

Cumhurbaşkanı seçilen milletvekilinin TBMM üyeliği sona erecek.

Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday, cumhurbaşkanı seçilecek. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılacak. Bu oylamaya, ilk oylamada en çok oy alan iki aday katılacak ve geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilecek.

İkinci oylamaya katılmaya hak kazanan adaylardan biri herhangi nedenle seçime katılmazsa, ikinci oylama, boşalan adaylığın birinci oylamadaki sıraya göre ikame edilmesi suretiyle yapılacak.

İkinci oylamaya tek adayın kalması halinde, bu oylama referandum şeklinde yapılacak. Aday, geçerli oyların salt çoğunluğunu aldığı takdirde cumhurbaşkanı seçilecek. Oylamada, adayın geçerli oyların çoğunluğunu alamaması halinde, TBMM seçimi yapılmayacak, sadece cumhurbaşkanı seçimi yenilenecek.

Seçimlerin tamamlanamaması halinde yenisi göreve başlayıncaya kadar mevcut cumhurbaşkanının görevi devam edecek.

Cumhurbaşkanı seçimlerine ilişkin diğer usul ve esaslar kanunla düzenlenecek. 

BOZDAĞ: CUMHURBAŞKANI'NIN TÜM EYLEMLERİ YARGI DENETİMİNE AÇILIYOR

Madde üzerinde milletvekillerinin sorularını yanıtlayan Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, anayasa değişiklik teklifi görüşmelerinin milletin gözü önünde cereyan ettiğini söyledi.

"OHAL döneminde anayasa değişikliği görüşülemez, Meclis çalışamaz, Meclis kapatılır gibi bir kural mı var?" diye soran Bozdağ, Meclisin her şart altında çalışmakla vazifeli olduğunu, Türkiye'de anayasa yapmaya engel durum bulunmadığını ifade etti.

Teklifin, yasamanın denetimini ortadan kaldırmadığını, daha etkin ve güçlü hale getirdiğini belirten Bozdağ, "Olmayan siyasi sorumluluk ilk defa anayasaya konuluyor. Cumhurbaşkanın tüm eylemleri yargı denetimine açılıyor." değerlendirmesinde bulundu.

Bozdağ, oylamaların anayasa uygun gerçekleştirildiğini, bu konuyla ilgili ihtilafların tespitinin divan tarafından yapılması gerektiğini kaydetti.