Suud, Katar, Erdoğan'ın gökyüzünde yalnız varlığı ve 23 sentlik asker

Çağlar Tekin

Katar’ın uzun zamandır Suudi Arabistan’dan rol çalma girişimleri devam ederken Suriye savaşı iki ülke arasındaki gerilimin üzerini örtüyordu. Ayrıca, Suudi Arabistan’ın Suriye’deki başarısızlığı, ardından Yemen girişiminin işin içinden çıkılmaz bir boyut alması ve ABD ile de yaşanan sorunlar Suud Krallığı’nı hamle yapmaktan alıkoyar durumdaydı.

Suudi Arabistan’ın bu adımı atmasına olanak sağlayan güç ABD Başkanı Donald Trump’ın göreve gelmesi ardından adım adım gelişti ve mayıs ayındaki ziyaretin ardından da adım atıldı. Zira, Trump’ın bölgede Obama’nın aksine İran’a yönelik daha sert bir politika izleyeceğinin anlaşılması ve Suud’un da bu yeni savaşın öncülüğünü yapmasının garantilenmesi belirleyici bir durum oldu. 

Trump’ın cebine 360 milyar dolarlık çeki koyan Kral Selman, artık bölgenin kesin lideri edasıyla Katar’ın “haylaz'' Emiri Temim’i yola getirmeye, getiremezse de devirmeye yönelik adımlarını atmaya başladı. 

Suudi Arabistan’ın hemen yanında da Mısır’ın yer alması tesadüf değil. Zira Katar’ın Müslüman Kardeşler’in Erdoğan’la beraber hamiliğini üstlenmesi Mısır lideri Sisi’nin Suud’un yanında yer alması için yeterli alt yapıyı uzun zamandır hazırlamıştı.  

CİNAYETTE ORTAKLIK, PASTADA KAVGA
Her ne kadar Katar ve Suudi Arabistan Yemen’i işgal girişiminde, Bahreyn’de insan hakları talebiyle sokağa dökülen binleri ezerken, Suriye’yi kan gölüne boğarken beraber hareket etmiş olsalar da Katar’ın bölgesel heveslerini Kral Selman’ın unutmadığı, hatta özel olarak bilendiği bir anda ortaya dökülü verdi. 

1996’da babasına darbe yaparak iktidarı alan Katar Emiri Hamad bölgesel rol kapmak için kollarını sıvamış, bir yandan Suud Krallığı’nın selefi hattına karşı İhvan’ın (Müslüman Kardeşler) hamiliğine soyunmuş, haliyle Filistin’de Hamas’la (ki El Fetih’i Suud’un desteklediğini unutmamalı), Lübnan’da Hizbullah’la (karşısında yine Suud destekli Haririler) pozisyon aldı. 

El Cezire’ye aktarılan sınırsız kaynak ile İstanbul’un iki katı yüzölçümüne sahip Katar bölgeyi dizayn etme çabasına girişti. Arap Baharı’nın etkisi ile bir yanda Mısır’da iktidara gelen İhvan, diğer yanda aynı hayallere sahip Erdoğan’ın Türkiye’de iktidara gelmesi ve Suriye’ye akıtılan para ve silahla başlatılan savaş... Burada Suudi Arabistan’la girişilen rekabet, yine Libya’da örgütlenen İhvan ile kanın yükseltilmesi…

Bir yandan bölgede İslami terörün (Suud’a alternatif) finansmanı, diğer yandan Lübnan’da var olmak için “karşı mezhep'' Hizbullah’la temas, aynı zamanda da ABD’nin dünyadaki en büyük üssüne ev sahipliği... Bu denklem Katar’ın boyunu aşan hayallere dalmasına yol açarken ABD’nin işine gelen hamleler Emir’in güvenliğini de sağlıyordu. Katar, her ne kadar Suriye, Yemen, Bahreyn, Libya gibi çok sayıda alanda İran’la karşı karşıya gelmiş olsa da, ilişkileri Suudi Arabistan’ın yarattığı sert denkleme benzemeyen bir alanda tutmak istiyordu.

SERT SAVAŞ, YUMUŞAK TEMAS 
''Düşmanla sert savaş’ta temas da sağlayabilmesi ABD için de kullanışlı müttefiklik derecesine erişmeye izin vermiş haldeydi. Zaten ülkenin üçte ikisi ABD üsleri ile kaplıyken Emir’in Washington icazeti olmadan bu hamleleri yapabilmesine de imkan yoktu.

Suriye’de cihatçıların beklenen başarıyı elde edememesi, Mısır’ın İhvan’ın elinden kurtulması ardından Katar Emiri suyunun ısındığını fark ederek 2013’te iktidarı şimdiki Emir Temim’e bırakarak geri çekildi. Ne var ki, Temim’in daha düşük profilli hareketleri dahi Suud’un intikam ateşini dindirmeye yetmedi.     

DARBE SESLERİ

Suudi Arabistan başlattığı hamle ile Emir’in korktuğunu başına getirmek istiyor gibi. Arap ve ABD medyası ülkede bir darbe hazırlığı olduğunu bir süredir dillendirmekteydi. Hamad’ın diğer oğlu Abdullah için zemin hazırlandığı sıklıkla dile getiriliyordu. Benzer bir hikaye de Suud tahtı için dillendirilmişti zira ve bunun ardında Katar’ın parmak izi Kral Selman’ın görmezden gelemeyeceği bir boyuta da erişmişti.

Katar hakkında Arap ve Batı medyasında yer alan bir başka dikkat çekici nokta ise Türkiye ile aynı karede görülmesi olmalı. 

Krizin Türkiye ile olan bağına geçmeden Suriye sahasında yaşanabilecek etkilerine de değinmeli. Katar’ın 2013’te geri çekilmesi ile cihatçıların destek damarlarından biri kısmen zayıflamış durumdaydı. Ayrıca Suud ile Katar arasındaki rekabet Libya’da olduğu gibi Suriye’de de sahaya yansımış durumda. Doğrudan Suudi Arabistan’a bağlı İslam Ordusu ile Katar finansmanına daha bağımlı haldeki El Kaide’nin Suriye kolu Nusra Cephesi ve müttefiki ÖSO’ya bağlı gruplar birçok noktada çatışma halinde. Daha geçtiğimiz haftalarda yaşanan iç çatışmalarında 200’e yakın cihatçı öldü. Bu gerilimin su yüzüne çıkması sahada da karşılık bulacak mutlaka. Özellikle köşeye sıkışan Katar’ın İran ve Rusya hattına yaklaşma çabasının sahada yansımaları olacağını düşünmek gerek. Bu da Suriye’de daha az kan dökülebileceğine işaret ediyor. Rusya bölgede her ne kadar yumuşak yüzünü gösterse de, zaman zaman (ki Katar’a BM toplantısında ''yer yüzünden sileriz’ tadında bir çıkış yapmışlığı da var Moskova yönetiminin) sert yüzünü de sergilemekten çekinmemesi kritik.

SUUD’UN ERDOĞAN’DAN TALEBİ
Katar’ı bitirmek üzere üzerine çullanan Suud ve efradı, aynı zamanda Erdoğan’dan da benzer bir tutum almasını bekliyor. Kısa süre önce Suud’un Türkiye’ye verdiği 2 milyar dolar değerindeki savaş gemisi alım sözünü iptal etmesi de bunun kritik göstergelerinden. 

Ancak Katar ile Türkiye’nin ilişkisi o kadar kolay yok edilebilecek gibi de değil. Bir yandan YPG üzerinden devam eden tartışmalar sebebiyle Trump ile arası açılan Erdoğan, diğer yandan Almanya ile de önemli bir krize sürüklendi. Almanya’nın askerlerini İncirlik’ten çekeceğini açıklaması ile eş zamanlı olarak Katar’ın da bölge siyasetinde hareket edemez hale getirilmesi, Erdoğan’ın ''değerli yalnızlık’ını “Gökyüzünde yalnız gezen yıldızlar’ kıvamına getiriyor. Ekonomik olarak da büyük bir darboğazda olan Türkiye’de Katar’ın elinde oldukça büyük bir alan var. Digiturk’ten BMC’ye, Çaykur’dan Banvit’e, Finansbank’dan ABank’a varana dek ülkeye sağlanan sermaye girişinin önemli bir kısmı (potansiyel olarak çok çok daha büyük) Katar’ın elinde. Ayrıca, ülkenin yeni ''Duyun’u Umumiye’si olan Varlık Fonu da Katar’la ortak durumda. 

Tabi Türkiye’nin Katar’da Emir’i olası bir darbeden korumak üzere konuşlanması planlanan askerleri de bir köşeye yazılmış halde.

Erdoğan’ın elinde kalan iki müttefikten birini tercih etmek istemediği dün hem Dışişlerinden gelen ne olduğu belli olmayan mesajla hem de Saray’dan gelen “ön-arabuluculuk'' temalı mesajla ortaya koyuldu. 

Katar ile ilişkilerin eskisi gibi olmayacağı ortaya çıkmışken, Suudi Arabistan’ı küstürmeyecek hamleler görmek artık pek olası. 

Bunların neler olacağını elbette kısa süre içerisinde göreceğiz, ancak elimizde olan kimi veriler dahi yeterince tehlikeye işaret ediyor.

Suudi Arabistan, özellikle 2000’den bu yana ABD’yi İran’a yönelik bir operasyon düzenlemesi konusunda ikna etmeye çalışıyor. Bunun kimi sebepleri var, Saddam’ın İran’a karşı başarılı olamaması, savaş boyunca Irak’ı finanse eden Krallığı tedirgin etmişti. Özellikle 2000’den sonra İran’ın nükleer programını gerekçe gösteren Suud, ülke içerisinde yer alan, ve hiçbir hakları olmayan Şiilerin İran desteği ile güçlenmesinden de bir hayli rahatsız. Trump’ın gönlünü almak isterken verilen110 milyar dolarlık silah siparişinin nasıl harcanması gerektiğine yönelik Suud Kralı’nın aklında herkesin bildiği bir yer var. Ayrıca yine aynı toplantıda kurulması kararlaştırılan “Sünni NATO''sunun da Suud’un silahını kullanacak askere ihtiyacı...

Tüm bu alanda ideolojik olarak İran düşmanlığında Suud ile ortaklaşabilecek ve elinde sahaya sürülecek sadece askeri kalan da bir “lider'' var. 

Kısa süre içerisinde Türkiye’nin başına bir “23 Sentlik Asker'' hikayesi daha örülmeye çalışılacak gibi... 

Çok mu abartılı? Yalnızlığın iktidarda tutunmaktan başka çaresi kalmamış bir lidere neler yaptırabileceğine dair tarihin çok sayıda örneği mevcut... Buna hazır olmak ya da olmamak, işte bir halkı halk yapan mesele bu...