ABC Kritik | Günay Güner | Milli Kütüphane nereye gidiyor?

Kitaplıklar (kütüphane) ülkelerin vazgeçilmezleri ve başat* gelişmişlik ölçütleri arasındadır. Ayrıca toplumlar, kitaplıkların işlevsiz, yalnızca kâğıt üzerinde, sayıca görünmeleri kötülüğünü de kaldırmaz. Böylesi oyunlar binbir bela olarak ilgili halka geri döner. Kültürden yoksun bırakılan halkın demokrasisi de olmaz; bilimsel gerçektir. 

Türkiye’de tüm kültür kurumlarının 12 Eylül 1980 “yöntem”leriyle temelsiz, yasasız bırakılarak istençleri** ellerinden alınırken, Milli Kütüphane üzerine de yıllardır birçok “tasarı” basına yansımaktadır. Bu bağlamda Milli Kütüphane’nin, bir egemen kesimin deyimiyle, “külliye”ye, “külliyen” taşınacağı ve hatta İstanbul’dan da aynı yere, elyazmaları da içinde olmak üzere kitap taşınacağı haberlerine de yer verilmektedir. 

Yapımı yıllar süren, şu durumuyla bile araştırmacılara yetersiz kalan Milli Kütüphane’yi iyileştirmek yerine, kurulu düzenini bozmak, sil baştan sorunlarla boğuşmasına yol açmak, araştırmacılar için elverişsiz bir yapıya götürmek benimsenebilir bir istek değildir. 

Gelişmiş ülkelerde, örneğin İsveç’te, anlaşılmaz bölgelere gitme zorlamasını bırakın, hemen her semtte güzel kitaplıklar vardır. Askeri disiplin kurallarına boğulmaz bu kitaplıklar; makineden aldığın kahveni yudumlarken, kolayca ulaştığın kitabını, yine rahat bir ortamda okursun; araştırmanı yaparsın. 

Uygulamalarını göster, sana ne olduğunu söyleyeyim! Bir yönetim kültür kurumlarıyla, basınla, üniversitelerle, yargıyla neden uğraşır? Onları neden iğdiş*** eder, işlevsizleştirir, avcunun içine almaya çabalar? Bir başka bakışla soralım, hangi tür yönetimler bu yöntemlere başvurur?

Gelin de Mustafa Kemal Atatürk’ün Türk Dil Kurumu’nu, Türk Tarih Kurumu’nu, ulus okullarını, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'ni, Anadolu Medeniyetleri Müzesi'ni, köy enstitüleri'ni, o enstitülerdeki öğrencilerin okuduğu ve Tercüme Bürosu'nca çevrilen yaklaşık 500 doğu-batı klasik yapıtını, tiyatrolarını, onlarca yazın dergisini, tartışma dolu gazetelerini, Anadolu’yu istasyon istasyon dolaşan kültür trenini…anımsamayın.

Basın özgürlüğünden doğacak sorunların çözümünün yine basın özgürlüğü olduğunu söyleyen, “Her şey olabilirsiniz ama sanatçı olamazsınız” diyen, kendisinin birkaç dakika gecikmesi üzerine Muhsin Ertuğrul’un oyunu tam zamanında, Atatürk’ü beklemeden başlatmasını övgüyle karşılayan, yine kendisiyle tartışan kişiyi bakan yapan, yurtdışına eğitime gönderilen öğrencilere, daha trene binerlerken “Kıvılcım olarak gidiyorsunuz, alev olarak döneceksiniz” diye telgraf çeken bilge insandır Mustafa Kemal Atatürk. Evet geleceğimize ışık tutan o altın dönemi çok özlüyoruz.

*Başat: Benzerleri içinde güç ve önem yönünden başta gelen, etki, sayı ya da önemce üstün olan, benzerlerine baskın çıkan, egemen bulunandır.

**İstenç: Arapça "İrade" kelimesinin Türkçe anlamlısıdır.

***İğdiş: Kısırlaştırılmış erkek hayvan.