EMO'dan elektrikteki ranta bir dava daha

Elektrik Mühendisleri Odası (EMO), dağıtım kuruluşlarını satın alan şirketlere, iade edilen kayıp ve kaçak bedellerini geri tahsil etmeleri; temsil, ağırlama ve sosyal sorumluluk gibi pek çok harcamalarını faturaya yansıtmaları ve kamu mülkiyeti üzerinden kira ve reklam geliri elde etmelerini sağlayacak tebliğe karşı dava açtı.

ELEKTRİKTE YENİ RANT KAPILARI 

Mahkeme kararıyla iade edilen kayıp ve kaçak bedelleri yeniden kullanıcılardan tahsil ediliyor.

Şirketlerin temsil, ağırlama; sosyal sorumluluk, danışmanlık giderleri faturalara yansıtılıyor.

Şirketler, kamu mülkiyeti üzerinden kira ve reklam geliri elde edecekler.

Dağıtım faaliyeti dışında rekabete aykırı olarak başka faaliyetler yapabilecekler.

Elektrik Mühendisleri Odası; dağıtım kuruluşlarını satın alan şirketlere, kullanıcılar ve kamu aleyhine yeni gelir kapıları açan ve doğrudan kaynak aktarımı sağlayan Dağıtım Sistemi Gelirinin Düzenlenmesi Hakkında Tebliği yargıya taşıdı. 6446 sayılı Elektrik Piyasası Yasası'na ve tarifelerle ilgili mevzuata aykırılık taşıyan bu düzenlemelerin adalet anlayışıyla da bağdaşmadığı vurgulanarak yürütmesinin durdurulması ve iptali istendi. 

Danıştay'a açılan davada, dağıtım kuruluşlarını satın alan şirketlerin dolar kuru üzerinden borçlanmaları nedeniyle gelir arayışlarına ilişkin haberlere atıfta bulunularak, bu borçların dağıtım şirketlerinin faaliyetleriyle ilişkilendirilemeyeceği şöyle anlatıldı:

"Anılan borçlar dağıtım şirketlerinin borcu değildir. Dağıtım şirketlerinin hisselerini satın almış olan gerçek ve tüzel kişilerin borçlarıdır. Tekel mahiyetinde bir kamu hizmeti yürüten dağıtım şirketlerinin mali yapıları özel olarak düzenlenmekte, gereksinim duydukları getiriler üzerinden belirlenmektedir. Bu gereksinim içerisine dağıtım şirketlerinin hisselerini alan yatırımcıların ekonomik, mali durumları ile borçlarını ödeme sorunları dahil edilemez. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yapılan hisse devirlerinde ödenen bedeller tarifeye yansıtılmadığı gibi, hisse devir bedellerinin dağıtım şirketlerinin gelirlerinden ödenmesi de söz konusu değildir. Dolayısıyla dağıtım şirketleri ile hisse sahipleri özdeşleştirilmekte, dağıtım şirketleri üzerinden, hisse sahiplerine açıkça kaynak aktarılmaktadır."

Dağıtım şirketlerinin değil, hisse sahiplerinin gelir elde etmesi amacı taşındığının göstergesi olarak; diğer gelirler kapsamında dağıtım faaliyeti ile ilgisi olmayan gelir kapıları yaratılırken, bu gelirlerin yüzde 75'inin gelir farkı hesaplamasında dikkate alınmamasına ilişkin yapılan düzenleme gösterildi. Bu düzenlemeyle şirket gelirlerinin bir kısmı tarife hesabında dikkate alınan düzenlemeye esas işletme gelirinin dışında bırakılıyor. Dilekçede bu duruma "doğrudan dağıtım şirketinin karları arasına konulması da hukuka ve kamu yararına açıkça aykırılık taşımaktadır" denilerek itiraz edildi. 

Dava dilekçesinde yer verilen hukuka aykırılıklara ilişkin temel saptamalar özetle şöyle: 

Şirketlerin Reklam, Ağırlama, Sosyal Sorumluluk, Danışmanlık, Konferans, Mahkeme Masrafları Faturalara Yüklendi: Tarifeler Yönetmeliği'ne aykırı olarak dağıtım faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli maliyetlerin dışında yeni maliyetler yaratıldı. Bu düzenleme ile "dava, icra, sosyal sorumluluk, seminer, panel ve konferans, reklam giderleri, dernek/sendika ve oda aidatları, temsil ve ağırlama, danışmanlık, bağımsız denetim ve mali müşavirlik, yönetim ve destek hizmetleri gibi giderler ile mahkeme kararı gereği oluşan tazminat ve benzeri giderleri (emsal kararlar dikkate alınarak mahkeme kararı olmaksızın ödenenler de dahil) için söz konusu giderler eklenmeden belirlenen kontrol edilemeyen işletme giderleri hariç düzenlemeye esas işletme gideri"nin yüzde 7 artırılması öngörüldü. Düzenlemeye esas işletme giderlerinde artırma öngörülen bu gider kalemleri dağıtım faaliyetlerinin yürütülmesi için gerekli harcamalar değildir. Ne kadar gerçekleşeceği belli olmayan bir kısım harcamaların yüzde 7 artırılarak tarifeye yansıtılması hukuka aykırıdır.

İade Edilen Kayıp ve Kaçak Bedelleri Faturaya Ekleniyor: Dağıtım şirketlerince tahsil edilen kayıp-kaçak bedellerinin geri ödenmesine yönelik yargı kararları ve/veya yargı kararı bulunmaksızın emsal yargı kararları gözetilerek tüketicilere yapılan ödemeler, tekrar tarifeye bağlı gider olarak tüm tüketicilere yansıtılacak.

Dava Giderleri Tarifeye Dava Gelirleri Şirkete: Basiretli bir tacir gibi hareket etmek yükümlülüğünde bulunan şirketlerin hukuka aykırılığı yargı kararıyla tespit edilen uygulamaları sonucu ödemesi gereken bedeller ile ticari tercih ve riskleri gereği katlanması gereken ödemelerinin tüketicilere yansıtılması adil bir uygulama değildir. Örneğin dağıtım şirketleri tarafından açılan davaların bu şirketler lehine sonuçlanması halinde elde edilen gelirlerin tarifeye yansıtılması için bir düzenleme yapılmamıştır.

Şirketlere Usulsüz Aktarım Yolları: Diğer gelirler kapsamında dağıtım şirketlerinin başka kişi, kurum ya da şirketlere "bakım ve onarım hizmeti" ile "danışmanlık" yaparak gelir elde etmeleri öngörülmüştür. Dağıtım şirketleri müteahhitlik ya da müşavir-mühendislik hizmeti vermek amacıyla kurulmamış, münhasıran elektrik dağıtım işleri için kurulmuştur. Bu şirketlerin, tekel oluşturdukları dağıtım altyapısı ile ilişkili elektrik tesislerine malzeme sağlaması ve bakım-onarım işlerini üstlenmesi, elektrik mühendisliği alanına ilişkin müşavirlik, müteahhitlik piyasasında rekabeti bozucu bir durum ortaya çıkartacaktır. 6446 sayılı Yasa'ya göre dağıtım şirketlerinin dağıtım faaliyetiyle ilgisi bulunmayan mühendislik-müşavirlik hizmetleri vermesi olanağı bulunmamaktadır. 

TEDAŞ'ın Mülkiyet Hakkı Gasp Ediliyor: Dağıtım şebekesi üzerinden elde edilecek reklam ve kira geliri düzenlemesi; Elektrik Piyasası Yasası'ndaki dağıtım şirketi tanımındaki faaliyet yasağına aykırıdır. Dağıtım altyapısının mülkiyeti TEDAŞ'a ait olup; işletme hakkı devir sözleşmesinde reklam gelir hakkı devredilmemiştir. Şirketlerin, dağıtım tesislerini dağıtım faaliyeti dışında kullanması ve üçüncü kişilere reklam ya da başka amaçlarla kiraya vermesi kamu mülkiyet hakkının ihlali demektir. EPDK'nın, dağıtım varlıkları üzerinde kamu mülkiyetinden doğan hakları göz ardı etmek suretiyle, özel şirketlerin diledikleri gibi tasarrufta bulunmalarını sağlama yetkisi bulunmamaktadır. Elektrik Piyasası Yasası çerçevesinde dağıtım faaliyetleriyle ilgili kurallar getirmesi gereken Kurul'un, dağıtım şirketlerinin hisse sahiplerinin borçları için kaynak yaratma görevi olmadığı da açıktır.

TEDAŞ Mülkiyetindeki Tesislerin Hasar Tazminatları Şirketlere Bırakılamaz: Üçüncü şahıslar tarafından TEDAŞ'ın mülkiyetindeki tesislere zarar verilmesi durumunda sigorta şirketinden ya da ilgilisinden alınan tazminat, şirketlerin geliri sayılmıştır. Kamu mülkiyetinde bulunan taşınır ve taşınmazların hasara uğraması sonucu alınan tazminat bedellerinin hasarın giderilmesi için kullanılması yerine, yalnızca işletme hakkına sahip olan şirkete gelir kaydedilmesi açıkça hukuka ve kamu yararına aykırıdır.