Haftanın Kitabı: 'Türkiye ve Sosyalizmin Sorunları'

Behice Boran
TÜRKİYE VE SOSYALİZMİN SORUNLARI
Yordam Yayınları
 
Türkiye'de Sosyalist Düşüncenin Klasikleri dizisinin ilk kitabı olan Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, Türkiye'nin yetiştirdiği en önemli Marksist düşünürlerden Behice Boran'ın temel yapıtıdır.

1968 yılının Mayıs ayında gün yüzüne çıkan bu çalışmada ortaya konan çözümlemelerin kapsamı, derinliği ve yogunluğu, yoğun bir siyasal eylem ateşi çemberinde yürütülen bir çabanın ürünüdür. O günlerin en yakıcı sorunu, sol mücadelede izlenmesi gereken stratejinin belirlenmesiydi.
Marksist birdüşünür ve eylemci olarak Behice Boran için bir stratejinin başarılı olabilmesinin en temel koşulu, işçi sınıfının (elbette daima turlu ittifaklar içeren) öncülüğüne dayanmasıydı ve işçi sınıfının onculuğunu, her aşamada anti-kapitalist mücadeleyi de işe katmadan gerçekleştirmek olanaksızdı. 

Behice Boran'ın uzun bir aradan sonra Yordam Yayınları tarafından yeniden basılan kitabı, böyle bir stratejiyi gerekçelendirmeye adanmış, bunun için, 1968'in dünya koşullarını ve Türkiye'nin durumunu, hep ana gelişim çizgilerini gözeterek gözler önüne sermiştir. Buna ek olarak, bu stratejinin gerçekleşmesi için parti (TİP) tüzük ve programının nasıl yaşama geçirilmesi gerektiğini araştıran ayrıntılı birbilimsel bir incelemedir.

Eşsiz bir kafanın, büyük bir Marksist toplumbilimcinin, hem egemen güçlere hem de sol içinde yürütülen çetin bir ideılojik kavga ortamında ürettiği bu başyapıt, o günler için Marksist strateji tartışmasında Milli Demokratik Devrim stratejisinin karşısında Sosyalist Devrimi savunanları en önemli ve en yüksek belgesidir. Bugün hâlâ değer taşıması ve güncel olmasının sırrı da buradadır.

Boran'ın yapıtının yeni baskısı, hem sosyalist hareketi tarihine damga vuran bir tattışmanın temel belgelerinden birini yenşden okumak isteyenler için hem de yeni kuşakları tarihimizin en önemli sosyalist önderlerinden birini tanımaları bakımından eşsiz bir fırsat sunuyor.

Yordam Yayınları, 464 s. İstanbul 2016

 Behice Boran Kimdir?
 
Behice Boran, 1910 yılında Bursa’da doğdu. Ortaöğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde, yükseköğrenimini Amerika’da tamamladı. Ülkeye döndüğünde sosyoloji öğretmenliği yaptı. 1939 yılında Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) Sosyoloji Bölümü’ne doçent olarak atandı. 1948 yılında kürsülerin kaldırılması nedeniyle öğretim üyeliğinden ayrılmak zorunda kaldı. 1950 yılında kurucusu ve başkanı oldağu Barışseverler Cemiyeti’nin yayınladığı Kore Savaşı’na karşı bir bildiriden dolayı 15 ay hapis cezası aldı. Türkiye Komünist Partisi ile ilgili davadan da 1953 yılında 3 ay tutuklu kaldı. 1962’de Türkiye İşçi Partisi’ne üye olan Boran, 1965 seçimlerinde Urfa’dan milletvekili seçilerek parlemantoya girdi. Birkaç dönem Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye’yi temsil etti. Behice Boran, parti içinde Genel Başkan Mehmet Ali Aybar’ın izlediği politikaya  karşı tavır aldı. Parti içi tartışmalarda da aktif rol alan Behice Boran TİP’in 1970 yılındaki 4. Kurultayı’nda Genel Başkan seçildi. 

12 Mart 1971 askeri darbesindan sonra tutuklanarak 15 yıl hüküm giydi. 1974’de af yasasında yapılan düzenleme ile serbest bırakıldı. Daha sonra yeniden kurulan TİP’in başına geçti. 12 Eylül 1980 faşist darbesinden sonra partinin kapatılması üzerine Behice Boran yurtdışına çıktı. Yurtdışında TKP ile TİP’in birleşmesi çalışmalarında da yeralan Boran, iki partinin yetkili kurullarının birlik kararını açıklamalarından iki gün sonra yaşamını yitirdi. (1987) Boran’ın cenazesi Türkiye’ye getirildi ve TBMM’de düzenlenen törenden sonra İstanbul'a getirilen naaşı, büyük bir kitlenin katılımıyla yapılan ikinci törenin ardından -ki 12 Eylül darbesinden sonra yapılan ilk ve en yüksek katılımlı etkinlikti- Zincirlikuyu'da toprağa verildi.

Boran'ın yayınlanmış çok sayıda kitabı ve makalesi bulunuyor.