"He" ve "She" yok artık herkes "Ze"

Dildeki cinsiyetçilik, erkek egemen toplumun, görünmez kalkanlarından birisi haline gelmiş durumda. Pek çoğumuz, farkında olarak ya da olmayarak, ayrımcılığı, cinsiyetçiliği ve homofobiyi, dilimizle besleyebiliyoruz. Dildeki ayrımcı yapı, insan bilincine etki ettiği kadar, iletişimin her veçhesinde, düşündüğümüzden çok daha büyük bir etki yaratıyor. Bu etki, erkek egemen sistemin, kendisini ve bütün kurumlarını defalarca yeniden üretmesini, farkında olmadan desteklememize sebep oluyor.

Oxford Üniversitesi tam da bu sebeple, yepyeni ve sıradışı bir uygulamaya imza attı. Üniversite, İngilizce’de cinsiyet temelli olarak kullanılan kişi zamirleri yerine, cinsiyetsiz bir zamirkullanmaya başladı. Kullanılmaya başlayan yeni zamirin, özellikle trans öğrencilerin, kendilerini ayrımcılığa uğramış hissetmelerinin önüne geçilmesi planlanıyor.

İngilizce’de, tıpkı diğer Latince kökenli diller gibi, cinsiyet belirten zamirler kullanılıyor. Erkek için “he“, kadın için “she'' zamirleri, Türkçedekinden farklı olarak, kişilerin sahip olduğu cinsiyetlere bağlı olarak değişiyor. Bu kullanım, kutsal metinlere dahi geçmiş durumda, yakın bir zaman önce, Tanrı için “he'' zamirinin kullanılmasına karşı çıkanlar da olmuştu. İşte Oxford Üniversitesi öğrenci birliği, bu duruma alternatif geliştirdiler.

Bu zamirlerin yerine geçmesi düşünülen yeni zamir “ze'' olarak belirlendi. Öğrenciler ve okul yetkilileri, bu kullanımın, seminer ve panel gibi etkinliklerde de faal olmasını hedefliyorlar. Kullanılacak yeni zamirin, cinsiyete bağlı ayrımcılığın dildeki kullanımının önüne geçmesi hedefleniyor.

Cinsiyetsiz zamirler, daha öncesinde, Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan Tennessee Üniversitesi’nde zaten kullanılmaya başlanmıştı. Ayrıca geçen yaz döneminde, okulun yatılı öğrenci topluluğu, öğretmenlere, cinsiyetçi dil kullanımından kaçınmaları için, bir kılavuz verdiler.

Daha çok “xe'' veya “ze'' şeklinde okunan bu zamir, yukarıda bahsedilen kılavuzda, “zie'' şeklinde de kullanılabiliyor ve “zie'' şeklindeki kullanım, daha çok trans öğrencileri tanımlıyor. Bu şekilde, tıpkı “nigger'' kelimesinin siyahi insanlar için çoğunlukla ötekileştirici bir tabir olarak kullanılması gibi, cinsiyet temelli dilin de, bazı cinsel yönelimlere veya kadınlara yönelik ayrımcı bir şekilde dolaşımda bulunmasının yarattığı ayrımcılığı önlemek amaçlanıyor. İngiltere’de yayın yapan Independent gazetesinin, yine İngiltere’de yayımlanan The Times gazetesinden aktardığı bilgiye göre, Cambridge Üniversitesi de aynı uygulamayı, bir süredir kullanıyor.