Soyağacı sorgulaması ne zaman açılacak? Tarihçiler tartışmaya başladı

Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün internetten soyağacı sorgulamaya olanak sağlayan sistemi geçen hafta açıp aynı gün yoğun ilgi nedeniyle kapatmasının ardından bir tartışma daha başladı. Uzmanlar, yüzlerce yıl geriye giden eksiksiz bir soyağacı çıkarılması için genel müdürlüğün elindeki belgelerin yetmediği görüşünde.

Alt-üst soy bilgisi sorgulama hizmeti, e-devletin işlem kapasitesinin 3-4 kat üzerinde talep gelmesi üzerine askıya alınmıştı. İnternet üzerinden soyağacı sorgulamanın bir aydan önce yeniden erişime açılması beklenmiyor.

İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürü Sinan Güner günlük bir kota belirleneceğini ve bu şekilde sorgulamanın yeniden mümkün olacağını belirterek “Vatandaşlar biraz sabretsin'' demişti.

İnternetten olmasa da aslında il ve ilçe nüfus müdürlüklerine dilekçe vererek dede, büyükanne ve torun gibi bilgilere vatandaşların ulaşması bir süredir mümkündü. Yıllardır bu işlere odaklanan uzmanlar, internetten sorgu konusunda beklentilerin yüksek tutulmaması gerektiği kanaatinde. 

'ESKİYE ULAŞMAK MÜMKÜN DEĞİL'
Habertürk yazarı Murat Bardakçı da bugünkü yazısında “Noksansız bir soyağacı çıkartmamız mümkün değildir'' dedi. Bardakçı şu ifadeleri kullandı: 

“Teknik problemlerin halledilmesinin ardından herhangi bir şekilde kayıtlara ulaşabildiğiniz takdirde yedi ceddinizi öğrenebileceğinizi, anne ve baba tarafından asırlar önceki aile kayıtlarınıza ulaşabileceğinizi zannetmeyin. Şanslı iseniz en fazla dört, haydi bilemediniz beş nesil geriye, 1800’lerin ortalarına kadar gidebilir ve orada kalırsınız. Öyle hayal ettiğiniz gibi asırlar öncesine, onbeşinci, onaltıncı yüzyıllara ulaşmanız mümkün değildir. Zira, 19. asırdan itibaren tutulmuş nüfus kayıtları ile daha önce yapılmış sayımların evrakı farklı yerlerdedir, meselâ 1831 ile 1880’ler arasında yapılan ve sadece erkeklerin kaydedildiği nüfus sayımının belgeleri devlet arşivinde, 1880’ler sonrasında kadınların da yazıldığı defterler ise nüfus müdürlüklerindedir ve bunların tamamı henüz yeni harflere aktarılmamıştır.'' 

NE YAPMAK GEREKİYOR?
Kısacası yüzlerce yıl geriye giden bir soyacağı çıkarmak isteyenlerin Osmanlı arşivlerine de girmesi, tahrir defterlerini incelemesi gerekiyor. Özellikle ataları göç edenlerin resmi belgelerde dördüncü nesle kadar geriye gitmesi bile çok zor. Göç edilen yerler Türkiye sınırları dışında kaldıysa o ülkelerin arşivlerinde de araştırma yapılması ve epey çaba harcaması gerekiyor.

Bu arada Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü’nün soyağaçlarını daha eski tarihlere götürebilecek çalışması da sürüyor. Genel Müdür Sinan Güner bu ay başında yaptığı açıklamada şöyle demişti:

“Elektronik arşiv çalışması başlattık, İstanbul’dan Hatay’dan kamyonlarla belgeleri getirdik. Osmanlıca 320 milyon evrakı tarayacağız. Buradan nüfus kütükleri çıkarıyoruz, sadece tarama değil restorasyon da yapıyoruz. Osmanlıca arşivler, nüfus bağını ortaya çıkartıyoruz. Biz bunları bitirdiğimiz zaman TC kimlik numaralarıyla ilişkilendireceğiz. Böylece herkesin soy bağı resmi olarak da ortaya çıkacak.''