26 yıl önce bugün ''Ape Musa'' silahlı saldırı sonucu yaşamını yitirdi

26 yıl önce bugün ''Ape Musa'' silahlı saldı... ''Apê Musa'' adıyla hitap edilen Kürt aydını Musa Anter, 20 Eylül 1992 yılında Diyarbakır’da gerçekleşen Kültür-Sanat Festivali’ne katılarak kitaplarını imzalamış akşam saatlerinde ise Seyrantepe Mahallesi’nde uğradığı silahlı saldırı sonucu 72 yaşında hayatını kaybetmişti.

Kürt aydını, gazeteci-yazar Musa Anter, sevenlerinin deyimiyle Apé Musa, 20 Eylül 1992'de Kültür-Sanat Festivali için Diyarbakır'daydı. Gündüz festivale katıldı, kitaplarını imzaladı. Sonrasında suikaste uğradı. Musa Anter suikastini, o an yanında bulunan ve saldırıdan yaralı olarak kurtulan dönemin DEHAP Genel Başkan Yardımcısı, şimdilerde ise AKP Mardin milletvekili olan Orhan Miroğlu, “Oradaydım” belgeselinde anlatmıştı.

Musa Anter’in katili ile buluşmasını, “Bu işi engelleyebilir miyim diye bir inanç onu harekete geçirdi” sözleriyle ifade eden Miroğlu, suikast anını “Geri döndü ve tabancasını ateşlemeye başladı” diyerek anlatıyor. Miroğlu, gazeteci Anter’in son sözlerinin ise “Allah için beni hastaneye götürün” olduğunu ifade etti.

MUSA ANTER'İN HAYATI

İlkokulu Mardin'de ortaokul ve liseyi de Adana'da okuyan Apê Musa, İstanbul Hukuk Fakültesini bitirdikten sonra Abdurrahim Zapsu'nun kızı Ayşe Hale ile evlenmiştir. Musa Anter ile Ayşe Hale evliliğinden Anter, Rahşan ve Dicle isimlerinde 3 çocukları dünyaya gelmiştir.

Yaşamı boyunca Kürtçe Türkçe sözlük dahil birçok kitap yazan Apê Musa hakkında Kürtçe yazdığı, muhalif olduğu iddiasıyla soruşturmalar açılmış, hapis yatmıştır.

Yusuf Azizoğlu ve Canip Yıldırım ile birlikte İleri Yurt Gazetesi'ni çıkaran Musa Anter ,gazetede yayınladığı Kürtçe şiiri "Qimil / Kımıl" nedeniyle 1959 yılında 49’lar Davası kapsamında idamla yargılanmıştır.

Musa Anter, Devrimci Doğu Kültür Ocakları, Halkın Emek Partisi, Mezopotamya Kültür Merkezi ve İstanbul Kürt Enstitüsü'nün de kurucularındandır.

Deng, Barış Dünyası,Yön Şark Postası, Dicle Kaynağı Azadiye Welat, Yeni Ülke, Özgür Gündem, Rewşen ve Tewlo gibi gazete ve dergilerde yazmıştır.

CEZAEVİNDE VE SÜRGÜNDE 'APE MUSA'

1920 yılında Mardin’in Nusaybin ilçesine bağlı Akarsu bucağına bağlı Eskimağara köyünde dünyaya gelen Anter, 1944 yılında Ayşe Hale ile evlendi. Anter, Rahşan ve Dicle adında 3 çocuğu olan Apê Musa, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi bölümünden üçüncü sınıftayken ayrıldı.

Üniversiteden ayrıldıktan sonra Şark Postası ve Dicle Kaynağı’nda yazmaya başladı. İleri Yurt gazetesindeki Kürtçe şiiri ‘Qimil/Kımıl’ sebebiyle 1959 yılında “49’lar davasında” idamla yargılandı. 1960 Darbesi’nde sonra serbest kalan Musa Anter, cezaevinden çıktıktan sonra Deng, Barış Dünyası ve Yön dergilerinde yazdı.

Daha sonra Türkiye İşçi Partisi’nde göreve başladı ve 1965 seçimlerinde Mardin’den aday oldu. Ancak son anda gerçekleşen aday değişikliği yüzünden bağımsız olarak seçimlere girdi.

12 Mart 1971’de tekrar cezaevine giren Musa Anter, Seyrantepe Askeri Cezaevi’nde 3 yıl kaldı. 12 Eylül 1980’de ise ‘Kürtçülük’ propagandası yapmaktan tutuklanıp Nusaybin cezaevine kondu. Kısa bir süre sonra cezaevinden tekrar çıkan Anter, toplamda 11 yılı cezaevinde geçti.

MUSA ANTER'İN ESERLERİ

Birina Reş / Kara Yara (1959)
Qimil / Kımıl (1962)
Ferhenga Kurdî-Tirkî / Kürtçe-Türkçe Sözlük (1967)
Hatıralarım I (1991)
Hatıralarım II (1992)
Vakayiname (1992)
Fırat Marmara'ya Akar (1996)
Çinara Min (1999)

Musa Anter'in hayatının anlatıldığı Aydın Orak yönetmenliğinde çekilen filmi ''Asasız Musa'' 3 Ekim 2014 tarihinde vizyona girmiştir.