Rapor: Gazetecilerin yaptıkları gazetecilik faaliyetleri yargılanıyor

CHP milletvekili Utku Çakırözer'in gazetecilik meslek kuruluşları, sendikalar ve hak örgütlerinin verilerinden faydalanarak hazırladığı ve 10 Aralık İnsan Hakları Günü'nde kamuoyuyla paylaştığı raporda basın ve ifade özgürlüğüne ilişkin ortaya çıkan bazı dikkat çekici rakamlar şöyle:

2015 yılının sonunda 31 olan tutuklu gazeteci sayısı, 2018 sonunda neredeyse 5 katına çıkmıştır. Aralık ayı itibariyle cezaevindeki tutuklu gazeteci sayısı 145’e ulaştı

2018 YILININ İLK 11 AYINDA 112 GAZETECİ GÖZALTINA ALINDI

Gazetecilerin yaptıkları gazetecilik faaliyetleri nedeniyle “Örgüt üyeliği”, “Örgüt Propagandası”, “Cumhurbaşkanına hakaret” gibi iddialarla yargılanmakta, tutuklanmakta ve mahkum edilmekte.

Gazetecilere ilişkin baskılar devam ederken 2018 yılının ilk 11 ayında 112 gazeteci gözaltına alındı.

2018 yılının ilk 10 ayında yüzlerce gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusu ve çizer haklarında ağırlaştırılmış müebbet, müebbet, hapis cezaları ile birlikte adli para ve tazminat cezaları istemiyle yargılandı ve yargılanıyor.

YENİ TEHLİKE: KESİNLEŞEN MAHKUMİYETLER

Ocak-Şubat-Mart aylarında 301 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusu ve çizere tüm ceza ve tazminat davaları kapsamında 20 ağırlaştırılmış müebbet, bir müebbet hapis, 3 bin 158 yıl 6 ay 8 gün hapis, 2 bin 545 bin TL adli para cezası ve 2 milyon 545 bin TL tazminat cezası istemiyle yargıland

Nisan-Mayıs-Haziran aylarında 315 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusu ve çizere tüm ceza ve tazminat davaları kapsamında 47 ağırlaştırılmış müebbet, bir müebbet hapis, 3 bin 34 yıl 6 ay hapis, 4 milyon 40 bin TL maddi ve manevi tazminat cezası ile yargılandı.

Temmuz-Ağustos-Eylül aylarında 304 gazeteci, köşe yazarı, yayın sorumlusu ve çizere tüm ceza ve tazminat davaları kapsamında 46 ağırlaştırılmış müebbet, 1 müebbet hapis, 3 bin 23 yıl 10 ay hapis, 30 bin TL adli para cezası ile 3 milyon 540 bin TL manevi tazminat cezası istemiyle yargılandı.

Cumhurbaşkanı'na hakaretten 53 gazeteciye hapi

Utku Çakırözer'in raporunda yargılama öncesi uzun tutuklulukların, tutukluluğun devamı için yargı kararlarında basmakalıp gerekçeler gösterilmesi gibi adil yargılamaya aykırı uygulamaların sürdüğü, 2018 yılının ilk 11 ayında 74 gazeteciye verilen toplamda 400 yılı aşan hapis cezası kesinleştiği bilgisi verildi.

Raporda şu ifadelere yer verildi: "Gazetecilere açılan davaların önemli bir kısmını Cumhurbaşkanına hakaret davaları oluşturmakta. Sınır Tanımayan Gazeteciler Türkiye Örgütü’nün verilerine göre TCK’nın 299. Maddesi uyarınca Türkiye’de ‘Cumhurbaşkanına hakaret’ suçuyla 53 gazeteci hakkında mahkumiyet kararı verildi. Gazetecilere bu davalar kapsamında toplamda 75 yıl hapis cezası ve milyonları bulan tazminat cezaları verildi.

TCK 299. Madde'den Cumhurbaşkanına hakaret suçlamasıyla son iki yıl içinde açılan soruşturma sayısı 20 bin 539’a ulaşırken, bunların 6 bin 33’ü hakkında dava açıldı. Sürmekte olan soruşturma ve davalarda çok sayıda gazeteci de yargılanmakta

KAPATILAN KURULUŞLAR, ENGELLENEN SİTELER VE RTÜK CEZALARI

Rapora göre, Ocak-Mart-Şubat aylarında 9 site, 73 haber, 5 gazete, 3 gazete yazısı, 1 TV dizisi ve 1 rapor, Meclis Başkanı İsmail Kahraman’ın çocuk istismarı ile ilgili verdiği resmi yanıtını içeren 35 site haberine Nisan-Mayıs-Haziran aylarında 32 haber, 77 tweet, 22 facebok paylaşımı, 5 youtube videosu, 10 kitap, bir TV kuruluşu, iki gazete ve 1 dergiye sansür uygulandı.

Temmuz-Ağustos-Eylül aylarında internette 2 bin 518 haber ve linkine erişim yasağı getirildi, KHK ile üç gazete ve bir televizyon kanalı kapatıldı.

Benzer şekilde RTÜK tarafından verilen cezalar da arttı.

2018 yılının ilk 10 ayında RTÜK tarafından Radyo ve TV’lere 49 program durdurma ve 59 işlem karşılığında toplam 4 milyon 653 bin 451 TL para cezası verildi.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ ALANINDA TÜRKİYE 180 ÜLKE ARASINDA 157. SIRADA 

Tüm bu hak ihlalleri, baskı ve yasaklamalar Türkiye’nin basın özgürlüğü alanında uluslararası alanda en alt sıralara inmesine neden oldu. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü raporuna göre Basın Özgürlüğü alanında Türkiye 180 ülke içerisinde 157’inci sıraya geriledi.

Freedom House'un 2018 Dünyada Özgürlük raporunda Türkiye ilk defa "Kısmen Özgür" kategorisinden "Özgür Olmayan Ülke” kategorisine geriledi.

Türkiye ayrıca Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde (AİHM) aleyhinde hak ihlali başvurusu yapılan ve ihlal kararları verilen ikinci ülke.

Basın İlan Kurumu resmi ilanların dağıtımında eşit ve adil davranmamakta, özellikle eleştirel yayın yapan gazetelere hem kamu hem de özel sektör ilanları verilmemekte. Karar Gazetesi yazdığı bir başyazı ile gazetelerine ilan ambargosu uygulandığını, reklam ve ilan verilmemesi konusunda özel şirketlere yönelik de baskı olduğunu belirtti.

THY SÖZCÜ, BİRGÜN, EVRENSEL CUMHURİYET GAZETELERİNİ HAVAALANLARINA ALMIYOR

Bunun yanında Türk Hava Yolları da Sözcü, Birgün, Evrensel, Cumhuriyet, Yeniçağ, Aydınlık ve Karar gazetelerini havalanlarına ve uçaklara almamakta, özellikle muhalif ve eleştirel gazetelere yönelik ambargo uygulanmakta. Bu durum resmi ilanlar ve tirajlarla ayakta kalmaya çalışan gazetelerin yaşam mücadelesini daha da zorlaştırmakta.