Ya basta hijos de puta!…

Ya basta hijos de puta/Artık Yeter O. Çocukları. Meksikalı sanatçı ve adli tıp uzmanıTeresa Margollesin Milanoda süren sergisinin başlığı. Kadın cinayetleri, uyuşturucu çeteleri, Amerikan rüyası uğruna Rio nehrinde can veren göçmenler, kaçırıldıktan sonra öldürülen, genç kızlar, taşlanarak öldürülen transseksüeller bu serginin sesini duyuramayan özneleri…

Şiddet, gözyaşı ve kanın birbirine karıştığı Artık Yeter O. Çocukları, Meksikanın kuzeyinde ABD sınırında Ciudad Juarez ve Tijuanada işlenen karanlık cinayetler için bir suç duyurusu. Margolles, Meksikada tırmanan şiddeti ve önü kesilemeyen cinayetleri, sanatçı ve adli hekim kimliğiyle soruşturuyor. Margollesin uyguladığı otopsilerden edindiği veriler, kimliksiz ölülere yeniden can veriyor. Milanoda Çağdaş Sanat Pavyonu PACda Meksikalı sanatçının enstalasyonlarında cinayet mekanlarında toplanan (taş-toprak, her türden atık, cam kırığı , mermi parçası vs..) malzemeye de yer veriliyor. Bu ayrıntılar, artık hayatta olmayan kurbanlara uygulanan şiddetin boyutuna işaret ediyor.

Serginin başlığına esin veren Artık Yeter O. Çocukları, Tijuanada başı kesik halde bulunan bir kadının bedeninde yazılıydı. Meksikada bu türden mesajlar bırakılan cinayetleri, uyuşturucu çetelerinin korku vermek amacıyla işlediği biliniyor. Bu notu, kolektif bir haykırışa dönüştüren ve sergisinin başlığı seçen sanatçı, Meksikanın yanı sıra tüm dünyada ölüm kusan herkesi hedefleyen bir suç duyurusunda bulunuyor.

Ölü kadınlar şehri, Ciudad Juarez
Meksika gerçeğinde cehennemin kapısını La Busqueda /Araştırma başlıklı enstalasyon aralıyor. Ciudad Juarezde kadınları hedef alan şiddete ve dört bini aşan kadın cinayetine ışık tutuyor bu iş. Bu şehirde 1990lardan bu yana kaybolan genç kızların yüzde 73ü, 11 ila 25 arasında. Bu nedenle Ciudad Juarez, Ölü Kadınlar Şehri diye de anılıyor. Margollesin işi, uzun bir panonun üzerine iliştirdiği ailelerin verdikleri kayıp duyurularıyla baş başa bırakıyor ziyaretçiyi. Kentteki duvarlar, kamu binaları, otobüs garları, trafik lambaları, karakollar ve vitrinlere bırakılan yüzlerce sararmaya yüz tutan kayıp duyurusu… Kendilerinden bir daha haber alınamayan bu genç çehrelerle yüzleşirken Ciudad Juarezi on iki kilometre boyunca kat eden yük treninin sesi eşlik ediyor ziyaretçiye.

La Busqueda, Ciudad Juarezli kayıp genç kızların anısına ışık tutuyor. Margollesin paylaştığı bir başka ayrıntı, yerel yönetimin yüzlerce cinayeti yıllarca göz ardı ettiği ve bu kızların katillerinin bulunamadığı. Bir tek Ciudad Juarezde 1993-2005 yılları arasında ortadan kaybolan genç kızlar ve çocukların sayısı, 4.456yla ifade ediliyor.

Büyük Amerika
PACda bir başka enstalasyon, La Gran America/ Büyük Amerika başlığını taşıyor. Meksika-ABD sınırında her gün bir düzine Meksikalı göçmen, Amerikan düşünün izini sürmek uğruna Rio nehrinde boğularak can veriyor. Avrupaya ulaşmak için Akdenizde yaşamını yitiren mülteciler gibi, burada da boğulma nedeniyle can veren göçmenlerin çoğu, kimliksiz ölüler. Ölümün bu denli kanıksanmasına karşı çıkan sanatçı, galeride bir duvarı ABD sınırında can veren Latin Amerikalı anonim göçmenlere adadı. Margollesin Büyük Amerika adını verdiği duvarın üzerine, Rio nehrinin zemininden çıkarılan çamurla yoğrulan 1400 seramik tuğla gömüldü. Meksikanın Chihuahua eyaletinde Paqime arkeolojik yerleşmesinde aynı adı taşıyan geleneksel teknikle fırında pişirilen her seramik tuğlalar, Amerika yolunda yaşamını yitiren canların unutulmaması için bir işaret.

Kırık camlardan takı
PACda Meksikadaki şiddetin boyutlarına vurgu yapan bir başka iş, Joyas/ Mücevherler, Teresa Margolles 2007 yılında Meksikalı bir kuyumcudan uyuşturucu çetelerinin yöneticilerinin zevkini (gerçekte zevksizliğini) yansıtan yüzük, bilezik, kolye tasarlamasını istedi. Bu takılarda değerli taşlar yerine cinayetlerin işlendiği yerlerde toplanan kırık camlar, havaya uçurulan otomobillerden arda kalan parçalar, kullanıldı. Margollesin adli hekim olarak çalıştığı hastaneye getirilen ölüler, çoğunlukla kimliksizdi. Her takı, bir ölüm mesajı iletiyor. Bu notlarda, cinayetin ne zaman ve nerede işlendiği, kullanılan malzemenin nereden geldiği yazılı. Bu iş, bir tür bellek arşivi gibi de algılanabilir.

Karlanın başı taşla ezildi
Sergide Ciudad Juarezde özellikle kadınlar ve transseksüelleri hedef alan şiddeti en yalın biçimde aktaran enstalasyon, Karla, Hilario Reyes Gallegos başlıklı iş. Teresa Margolles, 2015de Ciudad Juarezde transseksüel seks işçisi Karlanın fotoğrafını çekti. Beş ay sonra Karla,, ölesiye dövülerek öldürüldü. 64 yaşındaydı.

Margollesin enstalasyonunda öncelikle Karlanın dev boyutlu siyah beyaz bir fotoğrafı dikkat çekiyor. Ama bu iş, onun ölümüyle ilgili başka önemli ayrıntılar paylaşıyor; Cinayetin işlendiği yerde bulunan büyük taş blok, Morgollesin objektifine bakan Karlanın fotoğrafının yanı başında. Bu cinayetin tek tanığı, Karlanın arkadaşı İvonne. Bu vahşi cinayetin ayrıntılarını, Karla ile baş başayken İvonneun ses kaydından dinliyoruz.

Karlanın cansız bedeni terk edilmiş bir binada bulundu. Otopsi raporu önce işkence gördüğünü, ardından ölesiye dövüldüğünü ve başının taşla ezildiğini ortaya koydu. Ölüm belgesinde gerçek adının, Hilario Reyes Galleg olduğu yazılıydı. Ciudad Juarezde ne transseksüeller ne de kadın cinayetleri soruşturuluyor. Özellikle de yoksul, kayıp ve ölüyseler. Sanatçı hekim Margolles, yerel yöneticileri ve siyasetçileri suçlayarak karanlıkta kalan binlerce cinayetin aydınlatılması için çağrıda bulunuyor.

Milano sergisinde Cuerpos/Bedenler başlıklı bir başka enstalasyon, galeride iki duvar arasına gerilen 21,9 metrelik bir dikiş ipi ve üzerine atılan düğümler. Bu minimalist iş, vahşice katledilen, otopsi için getirilen kimliksiz 57 cana gönderme yapıyor. Otopsi sonrası cesetlerin dikildiği ip, serginin ana malzemesini oluşturuyor.

Sergiyi, El Agua En la Ciudad de Mexico/Su ve Meksiko City başlıklı kısa bir video film noktalıyor. Film, laboratuarda otopsi öncesi ve sonrası cansız bedenin sıcak suyla yıkanışını ve buhara gömülmesini estetik bir boyutta paylaşıyor.

Ya Basta Hijos De Puta/ Modern Sanat Pavyonu PAC/ Küratör, Diego Sileo/ www.pacmilano.it

Sergiden:

Büyük Amerika