"1 Mayıs" marşının öyküsü

1974’te Bertolt Brecht’in Maksim Gorki’den uyarladığı ''Ana’ adlı oyun, Ankara Sanat Tiyatrosu tarafından sergilenir. Rutkay Aziz’in sahneye koyduğu oyunda Erkan Yücel, Savaş Yurttaş, Yaman Okay, Meral Niron, Erol Demiröz gibi isimler rol alırken,oyunun müziklerini yapan Sarper Özsan, bu marşı Rusya’da ''Kanlı 1 Mayıs’ olarak bilinen 1905 kutlamasının mevzu edildiği sahne için yazar. Tekstte ''İşçiler marş söyleyerek girer’ cümlesi var ancak marşın ne olduğuna dair bir bilgi yok. Özsan, sözlerini de kendisinin yazdığı bu marşı oyuna dahil eder ve ''1 Mayıs’ ilk kez bu oyunda seslendirilir.

Özsan, marşla ilgili çok konuşmaz, kendisinden çıktığını ve halkın malı olduğunu söyleyerek geri çekilmeyi tercih eder. Ancak 2009 yılında  Celal Üster’e şunları anlatır: “Buraya nereden, nasıl bir marş bulacağımı bilemedim. En iyisi, benim bu sahneye uygun bir marş sözü yazıp bestelememdi. Sözlerde ve müzikte hem o günlerin ortamına uygun düşecek, ama aynı zamanda bizlerin içinde bulunduğumuz ortama aykırı düşmeyecek bir marş olmasına dikkat ettim. 1 Mayıs Marşı böyle ortaya çıktı. (...) Sözlere günümüzü anlatan dizeler de koymuştum. Müzikte ise oyunun geçtiği yere ve tarihe aykırı düşmeyecek, ama halkımızın da kulağına aykırı gelmeyecek bir yol seçtim. Örneğin, ''1 Mayıs Marşı’nın ezgisinin temeli, bizim Kürdî dizimizle sol minör dizisinin karışımı sayılabilir. Marşı yazarken sevilebilir ve rahatlıkla söylenebilir bir marş olduğunu düşünüyordum. Ama marşın, oyunun sınırlarını aşıp bu denli yaygın bir duruma geleceğini o gün düşünmem olanaksızdı.'' 

Marşın sahneden sokağa taştığı yıl 1976. Taksim’de düzenlenen kutlama öncesinde Türkiye İşçi Partisi ’nin yayın organı ''Çark-Başak’ta sözleri yayımlanan marş kutlamada kimi gruplarca seslendirilir.
Ancak ilk kitlesel söylenişi bir yıl sonra. 1977’de Timur Selçuk tarafından plak yapılan ''1 Mayıs’, Taksim’deki kutlamalarda Ruhi Su Dostlar Korosu tarafından seslendirilir. Marşı onlardan duyan Cem Karaca, repertuvarına almaya karar verir ve yine ''Ana’ oyunundan bir başka marşla birlikte (''Durduramayacaklar Halkın Coşkun Akan Selini’) plak yapar. Dervişan’ın eşlik ettiği bu plak, Cem Karaca’nın memleketteki son 45’liği olur. 

''1 Mayıs’, 1979’da Dostlar Tiyatrosu bünyesinde Genco Erkal ve Zeliha Berksoy tarafından sahnelenen ''Brecht-Kabare’de de kendine yer bulur. Mitinglerden konserlere pek çok mecrada seslendirilir ve dilden dile yayılır. Grup Yorum’un ''Marşlarımız’, Edip Akbayram’ın ''Söyleyemediklerim’ albümünde yorumladığı bu marş, başka pek çok albümde de karşımıza çıkar.